ລາວໃນຫົວເມຶອງສຍາມດ້ານໃນ

ການນັບເລກຂອງຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວຢູ່ຂະແມຣ໌(ກຳປູເຈັຽ)

ການນັບເລກຂອງຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວຢູ່ຂະແມຣ໌(ກຳປູເຈັຽ)

Saturday, August 30, 2008 3:01:00 PM

- ຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວຢູ່ກຳປູເຈັຽນັ້ນມີຈຳນວນຫຼາຍສົມຄວນ ໂດຍຕົວເລກທີ່ບໍ່ເປັນທາງການອາດມີຫຼາຍ ເຖິງ ໑.໒໐໐.໐໐໐ ຄົນ, ຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວຢູ່ກຳປູເຈັຽນັ້ນ ມີຢູ່ຫຼາຍເຂດ(ແຂວງ), ເຊັ່ນຢູ່ແຂວງຊຽງແຕງ, ຣັຕນະຄີຣີ, ກະແຈະ, ພຣະວິຫານ, ຕະແບງມີໄຊ(ບັນເຕີຍມຽນເຈີຍ), ພັດຕະບອງ(ບັດຕຳບອງ), ໂດຍສະເພາະຄົນເຊື້ອສາຍລາວ ສັນຊາດກຳປູເຈັຽ ທີ່ເວົ້າພາສາ ລາວຫຼາຍທີ່ສຸດແມ່ນຢູ່ ໃນແຂວງຊຽງແຕງ, ຣັຕນະຄີຣີ(ແຂວງບໍ່ແກ້ວເກົ່າ) ຮອງລົງມາແມ່ນທີ່ແຂວງພະວິຫານ, ແຂວງຕະແບງມີໄຊ(ບັນເຕັຍມຽນເຈັຍ) ສ່ວນຢູ່ແຂວງກະແຈະນັ້ນມີນ້ອຍສຸດ ເພາະມີສະເພາະເປັນຊາຍແດນຊຽງແຕງ(ສຕຣຶງແຕງ)ກັບກະແຈະ, ບັນດົນຄິຣີ, ເທົ່ານັ້ນ ທີ່ແຂວງຊຽງແຕງແມ່ນມີເວົ້າຫຼາຍທັງສອງຝັ່ງຄື ທີ່ເມືອງທະຣາບໍຣິວັດທາງຝັ່ງ ຕາເວັນຕົກ ແລະທາງຝັ່ງນຳ້ເຊກອງ.

- ຊຸມຊົນບາງຊຸມຊົນໃນກຳປູຊາຕາມຊົນນະບົດ ແລະແນວຊາຍແດນບໍ່ໄດ້ຮັບການສຶກສາມາຕັ້ງແຕ່ເຫິງນານ ການສຶກສາມີສະເພາະໃນເມືອງໃຫຍ່ຂອງແຂວງ ແລະເມືອງນ້ອຍ ສະນັ້ນໂອກາດທີ່ຈະໄດ້ຮັບການສຶກ ສາຂອງຄົນໃນຊົນນະບົດ ຕາມແນວຊາຍແດນ ຈຶ່ງຈຳເປັນຕ້ອງເຂົ້າໄປໃນເມືອງເທົ່ານັ້ນ ນອກຈາກນນັ້ນແມ່ນຮຽນນຳຄູບາ ຢູຸ່ວັດ ສຳລັບວັດຂອງຊຸມຊົນເຊື້ອສາຍລາວໃນກັມປູເຈັຽ, ການສຶກສາສ່ວນໃຫຍ່ ແມ່ນມີການຮຽນ ແລະສອນ ກັນຕາມວັດທະນະທັມ ປະເພນີເທົ່ານັ້ນ, ການຮຽນການສອນແມ່ນສອນກັນແຕ່ໂຕທັມເປັນສ່ວນຫຼາຍ ແລະມີການສອນໂຕ ລາວແນ່ເລັກນອ້ຍ, ນັບແຕ່ອະດີດຈົນຮອດປັດຈຸບັນ ມີພຣະສົງລາວຈາກທາງພາກໃຕ້ຂອງລາວໄດ້ເຂົ້າໄປຢູ່ໃນບັນ ດາແຂວງເຫຼົ່ານີ້ ກໍສອນອັກສອນທັມ ແລະອັກສອນລາວໃຫ້, ບາງຄັ້ງເດັກນ້ອຍທາງກຳປູເຈັຽ ຈະຂ້າມມາບວດ ແລະຮຽນທີ່ຝັ່ງລາວ ຈຶ່ງປາກົດວ່່າຄົນຊຸມຊົນລາວລາວໃນກຳປູເຈັຽຈະເວົ້າ ແລະຂຽນພາສາລາວຫຼາຍກວ່າພາສາຂະເໝນ, ສ່ວນຊຸມຊົນຊາວຂະເໝນ ເຊື້ອສາຍລາວທີ່ອາໄສຕາມຊາຍແດນໄທຍ໌ ກໍມີພຣະໄທຍ໌ເຂົ້າໄປຢູ່ ກໍສອນອັກສອນໄທຍ໌ໃຫ້ ແຕ່ພາສາເວົ້ານັ້ນ ຍັງຄົງເວົ້າພາສາລາວຢູ່ ເນື່ອງດ້ວຍອິດທິພົນພາສາລາວນັ້ນນັບຕັ້ງແຕ່ອຳເພີນາຈະຫຼວຍ ແຂວງອຸບົນ ລຽບຕາມຊາຍແດນໄທຍ໌ໄປຮອດ ແຂວງປາຈີນບູຣີ ເມື່ອເຂົ້າສູ່ແຂວງຈັນທະບູຣີ ທາງຝັ່ງໄທຍ໌ກໍຍັງມີຄົນເວົ້າພາສາລາວຢູ່ເຮັດໃຫ້ຄົນເຫຼົ່ານີ້ຮູ້ ແລະອ່ານພາສາໄທຍ໌ໄດ້ດີ ແລະເວົ້າພາສາລາວໄດ້ດີ,

- ຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວໃນບັນດາແຂວງທີ່ຕິດຕໍ່ກັບລາວ ແມ່ນຄົນເຊື້ອສາຍລາວທີ່ອົບພະຍົບເຂົ້າໄປຢູ່ນັບຕັ້ງແຕ່ສະ ໄໝອານາຈັກລ້ານຊ້າງຈະລີນຮຸ່ງເຮືອງ, ສ່ວນຢູ່ໃນບັນດາແຂວງຊາຍແດນໄທຍ໌-ກັມປູເຈັຽນັ້ນ ແມ່ນແບ່ງຄົນກຳປູເຈັຍເຊື້ອສາຍລາວອອກເປັນ ໒ ພວກ ຄື ພວກໜຶ່ງແມ່ນຂະຫຍາຍຕົວໄປສະໄໝລ້ານຊ້າງຈະເຣີນຮຸ່ງເຮືອງ ແລະພວກ ໒ ແມ່ນຖືກກວດຕ້ອນໄປສະໄໝ ພຣະເຈົ້າມະຫາກະສັດເສີກຂອງສຍາມ(ນາຍທອງດ້ວງ) ໄດ້ກວດຕ້ອນຄົນລາວວຽງ ໄປຕັ້ງແຕ່ສະໄໝສົງຄາມສຍາມ-ລາວຄັງທີ ໑ ສະໄໝນັ້ນພຣະເຈົາມະຫາກະສັດເສີກ ໄດ້ໄປວ່າຣາຊະການຫົວເມືອງຂະເໝນ ຈຶ່ງເອົາທາດຄົວເຮືອນລາວວຽງໄປນຳ ຊຸມຊົນລາວຈື່ງຍາຍກັນຢູ່ໃນບັນດາແຂວງ ພາກເໜືອຂອງສະເໝນ ເມື່ອງສຍາມສົ່ງດິນແດນສ່ວນນີ້ໃຫ້ແກ່ຂະເໝນ ຊຸມຊົນລາວວຽງບາງພວກກໍກັບເຂົ້າມາຍັງ ບັນດາເມືອງໃນແຂວງຊາຍແດນໄທຍ໌ກຳປູເຈັຽ ດ້ວຍເຫດນັ້ນອິດທິພົນພາສາໄທຍ໌ກາງ ຈຶ່ງເຂົ້າໄປຍັງຂະເໝນນ້ອຍ ທີ່ສຸດເພາະ ມີອິດທິພົນພາສາລາວກັ້ນກາງໄວ້.

- ແຕ່ຢ່າງໃດກໍຕາມ ຈົນມາຮອດປີ ໑໙໙໐ ເປັນຕົ້ນມາປະເທດຂະເໝນສົບຫງົບສົງຄາມລົງ ການໄປມາຫາສູ້ຄ້ານຂາຍ ແລະການເປີດຊາຍແດນລະຫວ່າງໄທຍ໌-ກັມປູເຈັຽຫຼາຍຂຶ້ນ ການທ່ອງທ່ຽວລະຫວ່າງສອງປະເທດ ຂະຫຍາຍຕົວຂຶ້ນ ເຮັດໃຫ້ຄົນຂະເໝນ ແລະຄົນຂະເໝນເຊື້ອສາຍລາວມີຄວາມສົນໃຈຮຽນພາສາໄທຍ໌ຫຼາຍຂຶ້ນ ຜະສົມກັບຄົນເວົ້າພາສາລາວໃນ ບັນດາແຂວງຊາຍແດນໄທຍ໌ກໍນິຍົມເວົ້າໄທຍຫຼາຍຂຶ້ນ ເຮັດໃຫ້ພາສາລາວ ໃນຊຸມຊົນຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວໃນຂະເໝນຕາມ ຊາຍແດນຂະເໝນລົດນ້ອຍຖອຍລົງ.

- ອີກທັງນັບແຕ່ປີ ຄ.ສ ໒໐໐໐ ເປັນຕົ້ນມາທາງຣັດຖະບານກຳພູຊາໄດ້ຂະຫຍາຍໂຮງຮຽນໄປສູ່ຊົນນະບົດ ໂດຍສະເພາະ ແມ່ນມຸ້ງເປົ້າມາຍັງບັນດາຊົນຊາດຊົນເຜົ່າຕາມແນວຊາຍແດນ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຊົນເຜົ່າອື່ນໆຕາມຊາຍແດນຣວມ ທັງຊົນເຊື້ອສາຍລາວໄດ້ເຂົ້າໂຮງໃນບ້ານເກີດຂອງຕົນ ເມື່ອປີ ໒໐໐໒ ຜູ້ຂຽນໄດ້ໄປປະເທດຂະເໝນ ເຫັນບັນດາ ເດັກນ້ອຍກຸ່ມໜຶ່ງ ເວົ້າພາລາວໃນພະນົມເປັນຫຼວງຫຼາຍ ຈຶ່ງຖາມໄດ້ຄວາມວ່າມາຈາກບັນດາແຂວງຕ່າງໆ ທີ່ກ່າວມານັ້ນ ຄົນເຫຼົ່າສ່ວນຫຼາຍມາເປັນສັງກະລີວັດ ແລະເຂົ້າໂຮງຮຽນໃນໂຮງຮຽນຂອງຣັດ ຖາມເຂົາໄດ້ ຄວາມວ່າ “ເຂົ້າໂຮງຮຽນພາສາຂະເໝນ” ຈຶ່ງສົນໃຈຖາມເຂົາວ່າ, ຈຶ່ງວ່າເຂົ້າໂຮງຮຽນພາສາຂະເໝນ ເຂົາ ຕອບ ວ່າ “ເຂົາເວົ້າພາສາລາວແຕ່ເດີມ ເມື່ອເຂົ້າໂຮງຮຽນຕ້ອງຮຽນພາສາຂະເໝນ” ບາງຕົນອາຍຸ ໑໕ ປີ ຈຶ່ງໄດ້ມີໂອ ກາດເຂົ້າໂຮງຮຽນ ຫຼັງຈາກນັ້ນ ຜູ້ຂຽນຈຶ່ງເຂົ້າໄປຍັງວັດອຸນາໂລມ ແລະອື່ນໆໃກ້ຄຽງກັນອີກ ໒ ວັດ ແລ້ວກໍເຂົ້າ ໄປຍັງວັດຕ່າງໆ ໒ ວັດກໍເຫັນສັງກະລີວັດທີ່ເວົ້າພາສາລາວເປັນອີກ ຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍ, ປົກກະຕິແລ້ວໃນບັນດາ ແຂວງທີ່ມີຄົນເຊື້ອຊາດລາວ ເວົ້າພາສາລາວນັ້ນ ເຂົາຈະມີສຳນຽງພາສາເປັນພາສາທາງໃຕ້ທັງໝົດ, ແຕ່ເທົ່າ ທີ່ພົບມີເດັກນ້ອຍ ແລະພຣະອີກກຸ່ມໜຶ່ງເວົ້າພາສາລາວສຳນຽງທາງວຽງຈັນ ຖາມໄດ້ຄວາມວ່າມາຈາກແຂວງ ພະວິຫານ, ອັນນີ້ສົງໄສ ວ່າເປັນຫຍັງຄົນຂະເໝນເຊື້ອສາຍລາວກຸ່ມນີ້ ຈຶ່ງເວົ້າສາລາວສຽງວຽງຈັນ ເຂົາບອກວ່າ ພໍ່ແມ່ເຂົາເວົ້າໃຫ້ຟັງວ່າ ເປັນລາວທີ່ອົບພະຍົບມາຈາກວຽງຈັນ, ເມື່ອມາທາງຊຽງແຕງ ມີຄົນເຊື້ອສາຍລາວຊາວ ຊຽງແຕງເວົ້າໃຫ້ຟັງ “ມີອີກໝູ່ບ້ານໜຶ່ງທາງຮູເຊກອງ ແລະເຊຊານ ມີຄົນທີ່ເວົ້າສຽງວຽງຈັນ” ແຕ່ຜູ້ຂຽນຍັງບໍ່ທັນ ເຫັນ, ຫາໂອກາດໄປເບິ່ງຢູ່ຍັງບໍ່ທັນມີໂອກາດ ຖ້າຫາກວ່ານັກສຶກສາ ແລະນັກຄົ້ນຄວ້າພາສາລາວທີ່ຢູ່ນອກປະ ເທດຢາກຈະສຶກສາໜ່ວຍສຽງພາສາລາວ ຫຼືປະຫວັດສາດລາວບາງແງ່ມູມ ກໍຄວນທີ່ຈະຂຽນໂຄງການຊອກແຫ່ຼງ ທຶນໄປສຶກສາຊຸມຊົນຊາວລາວຢູ່ບັນດາແຂວງເຫຼົ່ານີ້ ກ່ອນທີ່ຄົນໃນດິນແດນຕອນນີ້ຈະປ່ຽນສັບພາສາ ແລະໜ່ວຍ ສຽງແຜກອອກໄປ ເພາະອິດທິພົນຂອງການສຶກສາ ແລະສື່ທາງວິທະຍຸ, ໂທຣະທັດ ແລະຊີດີ ຈະເຂົ້າໄປປ່ຽນແປງ ໂຄງສ້າງວັດທະທັມທາງພາສາຂອງຊາວລາວນອກປະເທດ.

- ມີສິ່ງໜຶ່ງທີ່ມີຄວາມເໝືອນແລະແຕກຕ່າງລະຫວ່າງພາສາລາວ ແລະພາສາຂະແມຣ໌ ຄວາມຈິງພາສາ ຂະແມຣ໌ກັບພາສາລາວມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນເປັນສ່ວນຫຼາຍຢູ່ແລ້ວ ແຕ່ມີບາງຄຳທີ່ເຮົາຟັງພໍເຂົ້າໃຈ ກໍແມ່ນພາສາ ທີ່ມາຈາກພາສາປາລີນັ້ນ ເຊັ່ນປັນຍາ, ສາມັກຄີ, ສາລາ, ແລະອື່ນໆ, ສ່ວນຄຳລາວບາງຄຳ ທີ່ພາສາລາວຖ່າຍ ທອດມາຈາກພາສາຂະແມຣ໌ນັ້ນ ຄົນລາວອາດຊິຟັງບໍ່ຮູ້ເຣື່ອງເລີຍ, ເຊັ່ນ ສົ້ງລາວທາງໃຕ້ຮຽກ “ໂຂ” ສຽງຂະແມຣ໌ອອກສຽງ “ໂຄ”, ໄປຕິກໆ ຄົນທາງຊຳເໜືອຍັງເວົ້າກັນຢູ່, ຄົນຂະແມຣ໌ວ່າ "ໂຕວ໌ຕິກໆ"(ໄປເລື້ອຍໆ), ຂະເໝົາ-ຂເມົາ, ຣະອໍ-ຣະອໍ ແລະອື່ນໆ.

- ອີກສິ່ງໜຶ່ງທີ່ພາສາລາວ ແລະພາສາຂະແມຣ໌ມີສ່ວນຄ້າຍຄືກັນແມ່ນການນັບຈຳນວນ ຄື:
໐-ໂຊນ, ໑-ມວຍ, ໒-ປີ, ໓-ເບິຍ, ໔-ບວນ, ໕-ປຣາມ,
໖-ປຣາມມວຍ, ໗-ປຣາມປີ, ໘-ປຣາມເບິຍ, ໙-ປຣາມບວນ, ໑໐-ດ໊ອບ,
໑໑-ດ໊ອບມວຍ, ໑໒-ດ໊ອບປີ, ໑໓-ດ໊ອບເບິຍ, ໑໔-ດ໊ອບບວນ, ໑໕-ດ໊ອບປຣາມ, ໑໖-ດ໊ອບປຣາມມວຍ, ໑໗-ດ໊ອບປຣາມປີ, ໑໘-ດ໊ອບປຣາມເບີຍ, ໑໙-ດ໊ອບປຣາມບວນ,
໒໐-ມເພີຍ (໒໑-ກໍເອົາ "ມວຍ", ມາຕື່ມໃສ່ຈົນຮອດ ໒໙-ກໍອ່ານວ່າ "ມເພີຍປຣາມມວຍບວນ")
ຈາກນັ້ນແຕ່ ໔໐-໙໐ ເຂົາຈະປ່ຽນສຽງວ່າ ຊາມເສ໊ບ, ສີ່ເສັບ, ຮ່າເສັບ, ຮົກເສັບ, ເຈັດເສັບ, ແປດເສັບ, ເກົ້າເສັບ ຈົນຮອດ ໑໐໐-ມວຍຣອຍ, ໑໐໑-ມວຍຣວຍມວຍ, ໑໐໒-ມວຍຣອຍປີ, ໄປເລື້ອຍໆ, ໒໐໐-ປີຣອຍ, ຈົນໄປຮອດ ໙໐໐-ປຣາມບວນຣອຍ, ບາດມາຮອດ ໑,໐໐໐ ມວຍປອນ, ໒,໐໐໐ ປີປອນ ໄປເລືອຍໆ ຈົນຮອດ ໑໐,໐໐໐-ມວຍເມີນ, ໑໐໐.໐໐໐-ມວຍແຊນ, ໑.໐໐໐.໐໐໐ ມວຍລຽນ, ໑໐໐.໐໐໐.໐໐໐-ມວຍໂກດ.
ສິ່ງທີ່ວ່າມີການເໝືອນ ແລະແຕ່ງກັນກັນລາວນັ້ນ ຄືຄວາມເໝືອນ ຄື
ຄ້າຍຄຽງທາງການອອກສຽງ ເລກສູນ ໐ (ຂ)ໂຊນ(ລ)ສູນ, ຕັ້ງແຕ່ ໓໐-໙໐ ຄ້າຍກັນທາງການອອກສຽງ ຄື (ຂ)ສາມເສັບ(ລ)ສາມສິບ-(ຂ)ເກົ້າເສັບ(ລ)-ເກົ້າສິບ.

- ຄວາມເໝືອນກັນທີ່ລາວ ແລະໄທຍ໌ ອາດໄດ້ມາຈາກຂະແມຣ໌ ຄື ໑໐໐ ຂະເໝນວ່າ “ມວຍຣອຍ” ສຽງລາວມາດຕາຖານວ່າ “ໜຶ່ງຮ້ອຍ” (ແຕ່ມາຮອດປັດຈຸບັນທົ່ວປະເທດລາວພາກັນເວົ້າ “ໜຶ່ງລ້ອຍ, ສອງລ້ອຍ” ນິຍົມກັນເກືອບທົ່ວປະເທດແລ້ວ, ໂດຍສະເພາະຄົນລາວທາງພາກເໜືອພໍ່-ແມ່ບໍ່ພາເວົ້າລ້ອຍມີແຕ່ວ່າ “ຮ້ອຍ” ບາດມາຮຽນຢູ່ວຽງຈັນ ພາກັນເວົ້າລ້ອຍໆ ເປັນແຖວ, ບໍ່ຮູ້ວ່າໄດ້ຈາກໄທຍ໌ ຫຼືໄດ້ຈາກຂະແມຣ໌ກັນແທ້.

- ຄວາມທີ່ຄືກັນທົ່ວໂລກ ກ່ຽວກັບການນັບຈຳນວນນັ້ນ ຜູ້ຂຽນວ່າຮຽກວ່າ ເປັນຈຸດແຍກ ກໍຄື ທຸກໆພາສາໃນໂລກ ເມື່ອນັບຈຳນວນໄປຮອດ ໒໐ ແລ້ວມັກຈະປ່ຽນຮູບສັບທັນທີ ເອົາໄກ້ກັນກ່ອນນໍ ຂະເໝນວ່າ “ມະເພິຍ”, ລາວວ່າ “ຊາວ”, ໄທຍ໌ວ່າ “ຍີ່ສິບ”, ຫວຽດນາມວ່າ, ອັງກິດວ່າ, “ທະເວັນຕີ” ສ່ວນພາອື່ນນອກຈາກພາສາທີ່ວ່າມາແລ້ວນັ້ນ ເຂົາຮຽກຊາວວ່າຈັງໃດ ? ໃຜຮູ້ໄດ້ລອງເອົາມາທຽບກັນເບິ່ງວ່່າ ມີພາສາໄດ້ເມື່ອໄປຮອດ ໒໐ ແລ້ວຈະບໍ່ເປັນຈຸດແຍກດັ່ງທີ່ກ່າວແລ້ວ.

- ສ່ວນຄວາມເໝືອນໃນຄວາມແຕກຕ່າງກໍມີ ເຊັ່ນ “ໜຶ່ງພັນ” ຂະເໝນວ່າ “ມວນປວນ” ໄປເລື້ອຍໆ ຈົນຮອດ “ເກົ້າພັນ” ສ່ວນທີ່ວ່າ ຄວາມເໝືອນໃນຄວາມແຕກຕ່າງ ກໍຢູ່ທີ່ພັນນີ້ ຂະແມຣ໌ຈະອອກສຽງວ່າ “ປວນ” ຂຽນດ້ວຍໂຕ “ພ” ແຕ່ໂຕ “ພ” ຂອງຂະແມຣ໌ບາງຄັ້ງກໍອອກສຽງ “ປ” ກະມີ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ສຽງຂອງເຂົາອອກໄປວ່າ “ປວນ” ແທນທີ່ວ່າ “ປັນ” ເພາະອັກສອນສັງໂຍກ, ເຊັ່ນຄຳວ່າ "ກຳປູເຈັຍ" ຄັນໃຫ້ຄົນລາວອ່ານຕາມອັກສອນທີ່ປາກົດຈະອອກສຽງວ່າ “ກັມພູຊາ” ເພາະສະກົດຕາມອັກສອນທີ່ໃຊ້ນັ້ນ ແມ່ນ ໂຕ “ພ ກັບ ຊ” ຜະສົມກັບ ພ+×ູ ແລະ ຊາ+×າ (ພູ-ຊາ) ແຕ່ເຂົາອອກຢ່າງນັ້ນ ເຮົາກໍວ່າຕາມເຂົາໄປ, ນອກຈາກນັ້ນຍັງມີທີ່ລາວວ່າ “ໜຶ່ງໝື່ນ” ຂະເໝນພັດວ່າ “ມວຍເມີນ” ອັນນີ້ເປັນຕາມສະຫຼະສັງໂຍກ, ເຂົາເອົາໂຕ “ມ” ຜະສົມ “ກັບສະຫຼະ “×ືນ” ພັດອອກ ສຽງ “ເມີນ” ບາດມາເຖິງແສນ ຂະເໝນພັດວ່າ “ແຊນ”, ຫຼືວ່າ “ມວຍແຊນ”, ປີແຊນ, ໄປເລືອຍໆ ຈົນມາຮອດ “ເກົ້າແສນ” ແທນທີ່ຈະວ່າ “ເກົ້າແຊນ” ເໝືອນທີ່ວ່າ “ເກົ້າເສັບ” ພັດວ່າ “ປຣາມບວນແຊນ” ບາດທີ່ນີ້ມາຮອດ “ໜຶ່ງລ້ານ” ຂະແມຣ໌ພັດວ່່າ “ມວຍລຽນ” ຕອນນີ້ “ສະຫຼະ ×າ ຂະແມຣ໌ກາຍ ເປັນສະ "×ຽນ" ໄປສາແລ້ວ, ບາດໄລ່ໄປຮອດ ໑໐໐.໐໐໐.໐໐໐ ຂະເໝນພັດວ່າ "ໂກດ", ລາວພັດວ່່າບໍ່ວ່າ "ໂກດ" ເໝືອນກັບທີ່ວ່າ “ໜ່ວຍ, ສິບ, ຮ້ອຍ, ພັນ, ໝື່ນ, ແສນ, ລ້ານ, ໂກດ, ຕື້” ທາງລາວພັດພາກັນເວົ້າ “ຮ້ອຍລ້ານ” ບາດໄປຮອດພັນລ້ານ, ທາງລາວຈຶ່ງພາກັນວ່າ “ຕື້” ແຕ່ທາງຂະເໝນຈັກແມ່ນເຂົາວ່າຈັ່ງໃດ ໃຜ້ຮູ້ບອກແນ່.

- ບາດນີ້ມາເບິ່ງຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວຢູ່ຊຽງແຕ່ງ ນັບຈຳນວນເປັນພາສາລາວ, ມີວິທີນັບແປກໆ ຄຳວ່າແປກ "ກໍແປກສຳລັບຄົນສະໄໝນີ້ເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ເມື່ອກ່ອນຄົນລາວທາງໃຕ້ກໍນັບແບບດຽວນີ້ມາຄືກັນ ຄື ນັບຕັ້ງແຕ່ໜຶ່ງໄປເຖິງພັນແມ່ນ ຄືກັນໝົດ, ບາດໄປຮອດ ໑໐.໐໐໐ ທາງລາວໃນຊຽງແຕ່ງວ່າ “ໜຶ່ງໝື່ນ, ສອງໝື່ນ, ສາມໝື່ນ, ຈົນຮອດ "ສິບໝື່ນ" ຄືຄົນລາວທາງໃຕ້ສີພັນດອນເຄີຍເວົ້າມາແຕ່ກີ້(ແຕ່ນັບແຕ່ປີ ໑໙໗໕ ເປັນຕົ້ນມາ ກໍເລີກເວົ້າໄປແລ້ວ ພາກັນເວົ້າ ສິບພັນ, ຊາວພັນ, ສາມສິບພັນ ແລະອື່ນໆ ເໝືອນຄົນລາວທາງເໜືອ) ດຽວນີ້ໃນວຽງຈັນເຫັນມີການກັບມາຂຽນ ແລະໃຊ້ຄືນແລ້ວ ເຊັ່ນ ໒໓໐.໐໐໐ ກໍຂຽນວ່າ “ສອງແສນສາມໝື່ນ”, ແຕ່ສ່ວນຫຼາຍຍັງໃຊ້ ແລະຂຽນວ່າ “ສອງ ແສນສາມສິບພັນ” ຢູ່, ສ່ວນສິບພັນຊາວພັນກໍຍັງໃຊ້ຢູ່ຄືເກົ່າ, ແຕ່ເປັນທີ່ໜ້າຕະຫຼົກເມື່ອໃຊ້ເງິນບາດພັດວ່າ “ໜຶ່ງໝື່ນ, ສອງໝື່ນອີກ” ເອ໋ ຄົນລາວເຮົານີ້ຊິເອົາຈັ່ງໃດກັນແທ້ເນາະພີ່ນ້ອງ, ນອກຈາກນັ້ນ ຍັງປາກົດເຫັນເວົ້າທາງສື່ສານມວນຊົນ ແລະຄົນລຸ້ນກາງນັບເລກແບບຫວຽດນາ ຫຼືຈີນກະບໍ່ຮູ້ເຊັ່ນ: ໑.໔໗໘.ຼ໕໐໐ ກີບ ເຂົາຈະອ່ານວ່າ "ໜຶ່ງພັນສີ່ຮ້ອຍເຈັດສິບແປດພັນຫ້າຮ້ອຍກີບ" ເດັກນ້ອຍປັດຈຸບັນຟັງແລ້ວ ມືດປານປິດຕາ.

- ຫັດລອງມາເບິ່ງລາວໃນຂະເໝນນັບຈຳນວນເບິ່ງຕີ໋ ເຂົາໃຊ້ເລກຫົວແສນ ເຂົາວ່າຈັ່ງໃດລະ ? ແນ່…….ຄົງບໍ່ຮູ້ແລ້ວແມ່ນບໍ່ ? ຫຼືວ່າໃຜຮູ້ຍົກມືຂຶ້ນ.

- ເອົາລະ ! ກະຕາມເທາະ ຄັນບໍ່ຮູ້ຈົ່ງມາຟັງທາງນີ້, ຄື ເຂົາຈະວ່າ “ສິບໜຶ່ນ, ຊາວໜື່ນ, ສາມສິບໜຶ່ນ, ໄປຈົນຮອດ "ຮ້ອຍໝື່ນ" ໝາຍເຖິງໝາຍ "ໜຶ່ງແສນ, ສອງແສນ, ສາມແສນ ໄປເຖິງລ້ານນັ້ນເອງ, ບາດເຂົ້າສູ່ຫົວລ້ານ ເຂົາກໍວ່າ "ສິບແສນ, ຊາວແສນ, ຈົນຮອດ ເກົ້າສິບແສນ ແລ້ວກໍເຂົ້າສູ່ "ໂກດ" ອັນໝາຍເຖິງ ໑໐໐.໐໐໐.໐໐໐ ນັ້ນເອງ, ໂອຍ….ຈັ່ງແມ່ນນັບຄືຂະເໝນແທ໊ນໍ ??????

ຕຳນານຄ້າຍເມືອງພັນພ້າວ

เดิมเป็นชื่อเมืองโบราณ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๐๗๘ เป็นต้นมา ปัจจุบันคือที่ตั้งอำเภอศรีเชียงใหม่ จังหวัดหนองคาย ซึ่งนักโบราณคดีเชื่อว่า เดิมเป็นส่วนหนึ่งของเวียงจันทน์ฝั่งขวาด้านทิศตะวันตก ถ้าพิจารณาภาพถ่ายทางอากาศ จะเห็นแนวกำแพงและคูเมืองเดิมเป็นแนวเดียวกัน มีแม่น้ำโขงผ่ากลางแต่ซากโบราณสถานที่สำคัญอยู่ที่ บก.นปข.เขตหนองคายประมาณ ๑๕ ไร่เศษ ซึ่งเดิมเป็นค่ายพานพร้าวของรัชกาลที่ ๑ ครั้งยังเป็นเจ้าพระยาจักรีสมุหนายกมหาดไทย เมื่อครั้งยกทัพยึดเวียงจันทน์ พ.ศ. ๒๓๒๑ เจ้าพระยาจักรีได้นำกองทัพมาตั้งมั่นบริเวณนี้ และข้ามไปตีเมืองเวียงจันทน์สำเร็จโดยเจ้าสิริบุญสานทิ้งเมืองหนี พระยาจักรีได้นำพระแก้วมรกตและพระบางกลับมาค่ายนี้ (วัดพระแก้วบริเวณ นปข.) และได้นางพระกำนัลชื่อ "นางแว่น หรือนางคำแว่น"เป็นอนุภรรยาด้วย ต่อมาคือ"เจ้าจอมแว่นหรือคุณเสือ" พระสนมเอกแต่ไม่มีราชสกุล การปราบเวียงจันทน์ครั้งนี้เป็นเกียรติยศ ทำให้ล้านช้างเป็นเมืองประเทศราช ชาวเวียงจันทน์และศรีเชียงใหม่ จึงเรียกกุลสตีในอุดมคติว่า "นางเขียวค้อม" และเจ้าจอมแว่นผู้นี้ทำให้กองทัพไทยไม่ทำลายเมืองเวียงจันทน์ จึงเรียกศึกในครั้งนั้นว่า "ศึกนางเขียวค้อม" พ.ศ.๒๓๒๑ โดยมีวัดนางเขียวค้อม อยู่ใต้ บก.นปข. (นางเขียวค้อมในอุดมคติล้านช้างมีหลายคน เล่ากันว่ารัชกาลที่ ๑ ทรงพระราชปรีชาญาณ สร้างธาตุ (เจดีย์) ปิดรูพญานาคไว้ทำให้ออกมาช่วยเหลือเวียงจันทน์ไม่ได้จึงพ่นพิษจนเจดีย์นั้นดำไปหมดและเรียก "พระธาตุดำ" (ปัจจุบันอยู่ฝั่งประเทศลาว) สืบมาหลังจากรัชกาลที่ ๑ ปราบดาภิเษก พ.ศ. ๒๓๒๕ บริเวณนี้คงอุทิศให้เป็นวัด มิได้เป็นค่าย
เมื่อปี พ.ศ.๒๓๖๙-๒๓๗๑ พระเจ้าอนุวงศ์แห่งเวียงจันทน์ เป็นกบฏ แต่ประวัติศาสตร์ของลาวบอกว่าพระองค์ประกาศกอบกู้เอกราชโดยจะไม่เป็นเมืองขึ้นของสยามประเทศต่อไป เมื่อเป็นเช่นนั้น รัชกาลที่ ๓ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงโปรดเกล้าให้ สมเด็จกรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพ เป็นแม่ทัพหลวง พระยาราชสุภาวดี (สิงห์ สิงหเสนี) เป็นแม่ทัพหน้า ยกไปปราบกบฏตีเมืองเวียงจันทน์เป็นผลสำเสร็จ แต่ตามจับเจ้าอนุวงศ์ไม่ได้เพราะพระองค์พาครอบครัวอพยพหลบหนีไปพึ่งญวนที่เมืองพูซุนหรือเมืองเว้
ตามประวัติศาสตร์ลาวบันทึกตอนนี้ว่า "เมื่อเดือน ๖ แรม ๖ ค่ำ (1827) เจ้าอนุวงศ์ไม่อยากมีศึกอยู่กลางเมืองเวียงจันทน์ เพราะกลัวว่าตัวเมืองจะถูกเผาทำลาย จึงต้องอพยพไปพึ่งญวนเพื่อเตรียมการรบครั้งใหม่ ก่อนจะออกจากเวียงจันทน์เจ้าอนุวงศ์ได้สั่ง ซุกซ่อน ช้างม้า อาวุธ พระพุทธรูปทองคำ และสิ่งของสำคัญต่างๆ เท่าที่จะทำได้ พระองค์หนีไปได้สองวัน กองทัพสยามกองหน้าจึงเข้าเมืองเวียงจันทน์ได้
สมเด็จพระบวรเจ้าฯ ทรงเห็นว่าใกล้ฤดูฝนจะตามจับตัวเจ้าอนุวงศ์ไม่ได้ จึงกราบบังคมทูลรัชกาลที่ ๓ ขอยกทัพกลับกรุงเทพฯ ในพระราชสาสน์ว่า "พระบางหายไปสืบหายังไม่ได้ ได้แต่พระเสริม พระใส พระแทรกคำ พระแก่นจันทน์ พระสรงน้ำ พระเงินหล่อพระเงินบุ รวม ๙ องค์ แต่จะเอาลงไปกรุงเทพได้แต่พระแทรกคำองศ์หนึ่ง และพระพุทธรูปที่ส่งลงไปกรุงเทพมิได้นั้น จะได้ก่อพระเจดีย์ ณ ค่ายหลวงเมืองพันพร้าวเหนือวัด ฐานกว้าง ๕ วา สูง ๘ วา ๒ ศอก จะบรรจุพระพุทธรูปไว้เป็นที่สักการบูชา(พระพุทธรูปที่เหลือ ๘ องค์) เกณฑ์อิฐไพร่พลในกองทัพเสมอคนละ ๒ แผ่น แล้วจารึกนามว่า พระเจดีย์ปราบเวียงจันทน์"
ประวัติศาสตร์ลาวบันทึกตอนนี้ว่า เมื่อทหารสยามเข้ามาเวียงจันทน์ก็เที่ยวซอกค้นเอาสิ่งของที่มีค่าต่างๆ เช่น พระใส พระสุก พระแซกคำ พระแก่นจันทน์ พระสรงน้ำ พระเงินหล่อ พระเงินบุ พระเจ้าสันส้มมอ พระนากสะหวาด พระนากปกศิลา และให้ก่อเจดีย์ปราบเวียงจันทน์ไว้อยู่ค่ายหลวงบ้านพันพ้าว (เหนือวัด) แล้วจารึกว่า "เจดีย์ปราบเวียงและความชั่วร้ายของอ้ายอนุ" ไว้บนแผ่นศิลา
ครั้งถึงปีชวดเดือน ๗ พ.ศ.๒๓๗๑ โปรดเกล้าให้พระยาราชสุภาวดี (สิงห์ สิงหเสนี) ยกทัพไปปราบเจ้าอนุวงศ์เป็นครั้งที่สอง เจ้าพระยาราชสุภาวดีนำทัพเข้าตั้งมั่นที่หนองบัวลำภู แล้วแต่งตั้งให้พระยาราชรองเมือง พระยาพิไชยสงคราม พระยาทุกขราษฎร์ หลวงสุเรนทรวิชิต คุมทหาร ๑,๐๐๐ คน มาตั้งมั่นที่ค่ายพันพร้าว (ปัจจุบัน ตำบลพันพร้าว อำเภอศรีเชียงใหม่ จังหวัดหนองคาย) พระยาราชรองเมืองแต่งตั้งให้พระยาพิไชยสงคราม พระยาทุกขราษฎร์ หลวงสุเรนทรวิชิต พร้อมทหารสามร้อยกว่าคน ข้ามแม่น้ำโขงมาตั้งทัพที่วัดกลาง ควบคุมเวียงจันทน์เอาไว้ ฝ่ายทหารญวนที่ควบคุมเจ้าอนุวงศ์และครอบครัวมาถึงเวียงจันทร์ แล้วบอกทหารไทยที่เป็นทัพหน้าว่า "มินมางหว่างเด๊ จักรพรรดิแห่งญวนมีพระราชสาสน์ มาขออภัยโทษจากรัชกาลที่สามให้แก่เจ้าอนุวงศ์แล้ว พระราชสาสน์ส่งมาทางเรือสำเภาและรัชกาลที่สามพระราชทานอภัยโทษให้แล้ว" แม่ทัพหน้าของไทยต่างก็หลงเชื่อจึงให้เจ้าอนุวงศ์และทหารญวนพักที่หอคำ
เมื่อวันแรม ๗ ค่ำเดือน ๘ ตรงกับวันเสาร์ที่ ๒ สิงหาคม ๒๓๗๑ เวลาประมาณ ๑๕.๐๐ น -๑๖.๐๐ น ทหารเวียงจันทน์ก็บุกตีกองทัพพระยาพิไชยสงคราม ที่ตั้งอยูชายฝั่งโขงด้านเวียงจันทน์ การรบเป็นไปอย่างดุเดือดจนถึงขั้นตะลุมบอน ครั้งนั้นพระยาพิไชยสงคราม พระยาทุกขราษฏร์ หลวงสุเรนทรวิชิต พร้อมทหาร ๓๐๐ กว่าคนถูกฆ่าตายเกือบหมด เจ้าพระยาราชสุภาวดีแม่ทัพหลวงไทยยกทัพจากหนองบัวลำภูมาถึงพอดี มองข้ามโขงเห็นการรบตลอดเวลาจะยกพลข้ามโขงไปช่วยก็ไม่มีเรือ และทหารส่วนมากก็หลบหนีไปหมด ที่เหลือก็มีจำนวนน้อย จนค่ำหลวงรักษานาเวศกับพวก ๔๐-๕๐ คน ลอยเกาะขอนไม้ข้ามมาได้แค่นั้นเอง พระยาราชสุภาวดี เห็นกองกำลังเวียงจันทน์ยกข้ามโขงมา จึงถอยทัพออกจากค่ายพันพร้าวมุ่งหน้าไปเมืองยโสธร ฝ่ายเจ้าอนุวงศ์เข้ายึดค่ายพันพร้าวแล้วเข้ารื้อ พระเจดีย์ปราบเวียงจันทน์นำพระพุทธรูปกลับไปเวียงจันทน์ด้วย
ประวัติศาสตร์ลาวบันทึกตอนนี้ว่า ในเดือน ๘ แรม ๗ ค่ำ เวลาบ่าย ๔ โมง เจ้าอนุก็นำทหารเข้าล้อมค่ายทหารสยามที่ตั้งอยู่วัดกลาง ซึ่งเวลาเดียวกันนั้นกองทัพของพระยาราชสุภาวดี ก็ยกมาถึงบ้านพันพร้าว ทหารลาวได้ฆ่าทหารสยามตายหมดแม่ทัพทั้งสามคนตายในสนามรบ คือ พระยาพิไชยสงคราม พระยาทุกขราษฎร์ หลวงสุเรนทรวิชิต ส่วนทหารจำนวนหนึ่งที่ออกนอกค่ายไม่กล้าเข้ามาช่วยกัน ได้พากันแล่นลงของ (พากันวิ่งลงแม่น้ำโขง) เพื่อข้ามฝาก แต่ก็ถูกทหารลาวพายเรือไล่ฟันตายลงน้ำ รวมทหารสยามตาย ๔๐๐ คน ที่เหลือ ๔๕ คน ไปแจ้งต่อพระยาราชสุภาวดี พระยาราชสภาวดีได้เห็นทหารลาวไล่ฟันแทงทหารสยามกลางหาดกลางน้ำด้วยตาตนเอง จึงกลัวตายโดยเฉพาะทหารเมืองโคราชและหัวเมืองลาวอื่นๆ ที่ถูกเกณฑ์มา พากันแตกหนีหมด ในตอนแลงมื้อนั้นเจ้าราชวงศ์ได้ตัดหัวแม่ทัพสยามทั้งสามคน ที่ตายในสนามรบนั้น ไปเสียบไว้หาดทรายแคมของ (เสียบไว้ตรงหาดทรายริมฝั่งแม่น้ำโขง) แล้วตามจับทหารสยามที่ยังหลี้(ที่ยังหลบซ่อนอยู่) ตามที่ต่างๆ มาจนหมด รวมทหารสยามตายทั้งหมด ๖๐๐ คนเศษ แล้วเจ้าราชวงศ์สั่งให้เพยมนีและท้าวมหาชัย คุมพล ๓๐๐ คนข้ามไปที่บ้านพันพ้าวให้รื้อเจดีย์ปราบเวียงจันทร์ "เกลี้ยงแต่ยอดฮอดก้าน" (รื้อ ตั้งแต่ยอดเจดีย์จรดฐาน) แล้วนำเอาพระพุทธรูปที่พวกสยามลัก(ขโมย)เอากลับมาเวียง คือ พระเสริม พระแสง พระสุก พระใส ๔ องค์

ข้อมูลจาก -ประวัติศาสตร์ลาว(ดึกดำบรรพ์-ปัจจุบัน)กระทรวงแถลงข่าวและวัฒนธรรมเวียงจันทน์ 2000
-หนังสือหนองคาย ISBN 974-89559-1-5 สิทธิพร ณ นครพนม

ຕຳນານເມືອງຊຽງຄານ

เบิกฟ้าเชียงคาน ขอกล่าวเล่าขาน ล้านช้างล้านนา นำไพร่พลมา สร้างเมืองเชียงคาน เมื่อประมาณ พ.ศ. 1400 เมืองเชียงคาน เดิมตั้งอยู่ที่เมืองซะนะคาม ประเทศสาธารณะรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ซึ่งสร้างโดยขุนคานโอรสของขุนคัวแห่งอาณาจักรล้านช้าง ต่อมาพ.ศ. 2250 อาณาจักรล้านช้างแยกออกเป็น สองอาณาจักรคือ อาณาจักรหลวงพระบาง ซึ่งมีพระเจ้ากิงกิสราชเป็นกษัตริย์และอาณาจักรเวียงจันทน์
ซึ่งมีพระเจ้าไชยองค์เว้เป็นกษัตริย์ โดยกำหนดให้ดินแดนเหนือแม่น้ำเหืองขึ้นไปเป็นอาณาเขตหลวงพระบางและใต้แม่น้ำเหืองลงมาเป็นอาณาเขตเวียงจันทน์ พระอนุพินาศ เก่งกล้าสามารถ พาญาติพาหลาน สร้างเมืองปากเหือง เป็นเมืองหน้าด่าน ตั้งชื่อหมู่บ้าน เมืองใหม่ เชียงคาน ต่อมาทางหลวงพระบางได้สร้างเมืองปากเหือง ซึ่งอยู่ทางฝั่งขวาแม่น้ำโขง เป็นเมืองหน้าด่านและทางเวียงจันทน์ ได้ตั้งเมืองเชียงคานเดิมเป็นเมืองหน้าด่านเช่นกัน พ.ศ. 2320 พระเจ้ากรุงธนบุรี ได้โปรดให้เจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกกับพระยาสุรสีห์ ยกทัพไปตีกรุงเวียงจันทน์ ตีเวียงจันทน์ได้จึงได้อัญเชิญพระแก้วมรกต กลับมายังเมืองกรุงธนบุรี แล้วได้รวมอาณาจักรล้านช้างเข้าด้วยกันและให้เป็นประเทศราชของไทยแล้วได้กวาดต้อนผู้คนพลเมืองจากฝั่งซ้ายของลำน้ำโขงมาอยู่เมืองปากเหืองมากขึ้น ให้เมืองปากเหืองขึ้นไปอยู่กับเมืองพิชัย และโปรดเกล้าให้พระอนุพินาศ ( กิ่ง ต้นสกุล เครือทองศรี) เป็นเจ้าเมืองคนแรก พระราชทานชื่อเมืองใหม่ว่า เมืองเชียงคาน พระยาอรรคฮาต เจ้าเมืองเก่งกาจ ช่วยชาติพ้นภัย นำพวกตีต่อ จีนฮ่อออกไป เชียงคานจึงได้ ยกท่านเป็นพระยา ครั้นถึงสมัย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพวกจีนฮ่อได้ยกทัพมาตีเมืองเวียงจันทน์ เมืองหลวงพระบาง และได้ปล้นสะดมภ์ เมืองเชียงคานเดิม ที่อยู่ฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขง ชาวเชียงคานจึงอพยพผู้คนไปอยู่เมืองเชียงคานใหม่ (เมืองปากเหือง) เป็นจำนวนมากครั้นต่อมาเห็นว่าชัยภูมิเมืองเชียงคานใหม่(เมืองปากเหือง)ไม่เหมาะ ผู้คนส่วนใหญ่จึงอพยพไปอยู่ที่ บ้านท่านาจัน ซึ่งใกล้กับที่ตั้งของอำเภอเชียงคานปัจจุบันแล้วจึงตั้งชื่อเมืองใหม่ว่า “ เมืองใหม่เชียงคาน” ต่อมาคนไทยได้เสียดินแดนฝั่งขวา ของแม่น้ำโขงให้กับฝรั่งเศส ทำให้ปากเหืองตกเป็นของฝรั่งเศส คนไทยที่ อยู่เมืองปากเหืองจึงอพยพมาอยู่บ้านท่านาจัน หรืออำเภอเชียงคานปัจจุบัน แล้วจึงได้เปลี่ยนชื่อเมืองเป็น “ เมืองเชียงคาน” ได้ตั้งที่ทำการอยู่บริเวณวัดมหาธาตุ เรียกว่าศาลาเมืองเชียงคาน พ.ศ. 2452 พระยาศรีอรรคอาต (ทองดี ศรีประเสริฐ)ได้รับตำแห่งเป็นนายอำเภอคนแรกปีพ.ศ. 2484 ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอเชียงคานมาอยู่ ณ ที่ปัจจุบันตราบเท่าทุกวันนี้

ອັກສອນລາວສະໄໝສົມເດັດພຣະເຈົ້າອະນຸວົງ ຄວນຈະເໝືອນອັກສອນສຍາມສະໄໝດຽວກັນ

- ຫາກເຮົາອ່ານປະຫວັດສາດ ຫຼືເລື່ອງລາວກ່ຽວກັບປະຫວັດສາດໄທຍ ນັບແຕ່ ຄ.ສ 1829 ເປັນຕົ້ນ ມານັ້ນ ຫາກກ່າວເຖິງຄວາມສຳພັນໄທຍ-ລາວ ມັກຈະກ່າວເຖິງພຣະເຈົ້າອະນຸວົງ ໃນປະຫວັດສາດ ໄທຍຂານພຣະນາມຂອງພຣະເຈົ້າອະນຸວັງວ່າ "ເຈົ້າອະນຸວົງເປັນຂະບົດ" ບໍ່ວ່າແຕ່ປະຫວັດສາດກະແສ ຫຼັກ ກໍຄືປະຫວັດສາດແອ້ມ ຫຼືປະຫວັດທ້ອງຖິ່ນກໍກ່າວເຖິງພຣະເຈົ້າອະນຸວົງເປັນຂະບົດ.
- ແຕ່ປະຫວັດສາດຂອງລາວ ແຕ່ໃດໆມາ ຮູ້ເຖິງບົດບາດ ແລະຖານະຂອງພຣະມະຫາກະສັດຂອງລາວ ລ້ານຊ້າງພຣະອົງນີ້ ຄື ວິຣະສັດຜູ້ຊົງປີຊາສາມາດ ທີ່ສຳຄັນຂອງລາວພຣະອົງໜຶ່ງ, ວິຣະກະສັດຂອງ ລາວເຮົາມີຫຼາຍພຣະອົງ ຄື 1. ພຣະເຈົ້າເລີດຫຼ້າທໍຣະນີຟ້າງ່ມມະຫາຣາດ, 2. ສົມເດັດພຣະເຈົ້າອະໄພ ພູທອນບໍວອນໄຊຍະເຊຕຖາທິຣາຊ, ແລະອົງສຸດທ້າຍ ຄື ສົມເດັດພຣະເຈົ້າອະນຸວົງສາ.
- ການສຶກສາວ່າ ພຣະເຈົ້າອະນຸວົງເປັນກະບົດ ຫຼືເປັນວິຣະກະສັດແທ້ນັ້ນ ມີຊ່ອງທາງໃຫ້ເຮົາສຶກສາ ຫຼາຍຊ່ອງຕາມ ໂດຍອ້າງອີງເຖູິງຫຼັກຖານທີ່ພໍມີຢູ່ 1 ໃນນັ້ນ ຄືຫຼັກຖານທີ່ລະອຽດທີ່ເຮົາປາກົດໃນ ສີລາຈາຣືກ ທີ່ທາງເຂົ້າພັດທະສີມາວັດສີສາເກດວໍຣະມຫະາວິການນີ້ໄດ້, ໃນນັ້ນ ເຮົາສຶກສາແຕ່ພຽງ ຫຼັກຖານສຶ່ນດຽວ ແລ້ວເອົາໄປແລໃສ່ຫຼັກຖານອື່ນທາງປະຫວັດສາດແລ້ວ "ຄຳວ່າພຣະເຈົ້າອະນຸວົງ ເປັນຂະບົດນັ້ນ" ຖືວ່າເປັນເລື່ອງຄວນຫາຫຼັກຖານມາອ້າງອີງ ເພື່ອໃຫ້ຂາວ.