หมา

ຈຳປາມາລາລາວ

ປິຕາມາຕຸພູມ

ການເລືອກສະຕຣີມາເປັນສີພັນລະຍາສຳລັບບູຣຸດ(ເບິ່ງພາຍນອກ)

ເວົ້າເລື່ອງໂຜດສັດ

- ບໍ່ໄປບໍ່ມາທາງໃດ ກັບມາເວົ້າເລື່ອງໂຜດສັດອີກຮອບໜຶ່ງ ເພາະເຊົ້າວັນນີ້ ມີຄົນມາເຮັດ ບຸນໂຜດສັດ.
- ສັດທີ່ເຂົາເອົາມາມີ ນົກກະຈອກ 3 ໂຕ, ເຕົ່າ 1 ໂຕ, ຖວາຍພາເຂົ້າທິບ ແລ້ວສູດມົນລົດ ນໍ້າ.
- ບັງເອີນ ກໍາລັງສູດຢູ່ນັ້ນນົກໂຕໜຶ່ງ ມັນລົ້ມລົງແລ້ວລຸກບໍ່ຂຶ້ນ.
- ເຈົ້າຂອງຕົກໃຈໃຫຍ່ເລີຍ ເບິ່ງທ່າທາງຈິດໃຈເຂົາກະວົນກະວາຍ ພະຍາມທຸກວິທີ ເພື່ອ ເຮັດໃຫ້ນົກນັ້ນລຸກຂຶ້ນໄດ້.
- ກໍເລີຍບອກເຂົາໄປວ່າ ບໍ່ຕ້ອງຢ້ານບາບ ຄັນເຮົາທໍາດີ (ບໍ່ແມ່ນວ່າບໍ່ຄໍານຶງເຖິງຊີວິດນົກ ແຕ່ຄໍານຶງເຖິງຄົນໄວ້ກ່ອນ ຊີວິກນົກ ຊີວິດຄົນເທົ່າກັນ ແຕ່ນົກຕາຍແລ້ວ ຟື້ນຍາກແນ່ ນອນສົງໄສມັນຫິວອາຫານ ແຕ່ວານີ້ເພາະເຂົາໄປຊື້ມາແຕ່ວານີ້ພຸ້ນ ມື້ຄືນບໍ່ຮູ້ວ່າເຂົາ ໃຫ້ກິນເຂົ້າກິນນໍ້າບໍ່ ຫຼືບໍ່, ຄົນຈັບນົກມາຂາຍ ຄົງຈະຈັບມາຫຼາຍວັນແລ້ວ)
- ຫຼັງຈາກພາເຂົາແຜ່ເມດຕາແລ້ວ ກໍໃຫ້ເຂົາໄປປ່ອຍນົກ ເຂົາກັບມາແລ້ວ ບອກວ່ານົກໂຕ ໜຶ່ງບິນບໍ່ໄດ້ (ແມ່ນໂຕມັນລົ້ມນັ້ນແລ້ວ)
- ມັນບິນບໍ່ໄດ້ກະຕາມ ຖືວ່າເຮົາປ່ອຍແລ້ວບໍ່ຕ້ອງຫ່ວງ, ໃຫ້ເຂົ້າໃຈວ່າ ຕົວໃຜຕົວມັນ ບາບ ຢ່າທໍາກໍາຢ່າສ້າງ ຫາກຢາກອິດສະຫຼະ ກໍຈົ່ງຢ່າສ້າງກຳເພິ່ມ.
- ຖາມເຂົາວ່າ ເປັນຫຍັງຈຶ່ງຢາກໂຜດສັດ ເຂົາບອກວ່າ ໄປວັດຖໍ້າແຫ່ງໜຶ່ງ ແມ່ຂາວບອກ ໃຫ້ ປ່ອຍນົກປ່ອຍເຕົ່າ.
- ແມ່ຂາວບອກວ່າ ຄັນເຮັດປ່ອຍນົກ ປ່ອຍເຕົ່າ ຊີວິດຊິດີຂຶ້ນ ?
- ອາຕະມາ ຖາມວ່າ ເປັນຫຍັງຈຶ່ງໄປເອົານົກກະຈອກໂຜດລະ ?
- ຊິໃຫ້ປ່ອຍນົກຫຍັງ ?
- ນົກຫຍັງກະໄດ້ ເຊິ່ງບໍ່ແມ່ນນົກກະຈອກ.
- ຊິໄປຊື້ຢູ່ໃສລະ ?
- ຊື້ຢູ່ໃສກະໄດ້ ບໍ່ຊື້ມາກະໄດ້ ເຮົາຢາກໂຜດສັດຊະນິດໃດ ຄັນຫາບໍ່ໄດ້ ເຮົາກໍປາດຖະໜາ ບໍ່ບຽດບຽນສັດນັ້ນ ແລ້ວກໍກ່າວຄໍາແຜ່ເມດຕາໄປທຸກວັນ ກໍຊື່ວ່າໂຜດສັດແລ້ວ.
- ເພິ່ນບອກວ່າໃຫ້ປ່ອຍນົກ.
- ແມ່ອອກລ້ຽງນົກຊັ້ນບໍ ?
- ບໍ່ ໄດ້ລ້ຽງຂ້ານ້ອຍ.
- 5555 ບໍ່ໄດ້ລ້ຽງ ຊິໄປປ່ອຍມັນເຮັດຫຍັງ ເຮົາບໍ່ໄດ້ລ້ຽງ ຄັນເຮົາລ້ຽງ ກະວ່າໄປອີກຈັ່ງໜຶ່ງ.
- ຈັກແລ້ວ ເພິ່ນບອກວ່າໃຫ້ປ່ອຍນົກ ກະໄປຫາຊື້ມາ.
- ອາຕະມາເວົ້າຫຼິ້ນ ແກມອີຫຼີ ໂອຍ.........ອົດສາໂຜດນົກທັງທີ ໄປຊື້ນົກກະຈອກມາປ່ອຍ. 5555
- ປ່ອຍບໍ່ໄດ້ຊັ້ນບໍ ຂ້ານ້ອຍ ? (ເຂົາສົນໃຈ)
- ປ່ອຍໄດ້ ແຕ່ບໍ່ຄັກ.
- ເປັນຫຍັງຂ້ານ້ອຍ.
- ປ່ອຍນັກກະຈອກ ມັນກະກະຈອກຫັ້ນຕິ, ຄັນປ່ອຍຕ້ອງປ່ອຍນົກກາງແກ ຊືມັນ ຈຶ່ງຍິ່ງໃຫຍ໋.
- ຄືວ່າຈັ່ງຊັ້ນ.
- ເອົາວ໌ ກາງແກ ຄືຄວາມເປັນອິສຣະແຂງແຮງ ຫັ້ນຕິ.
- ປ່ອຍນົກເຂົາ ມັນກໍແຂງແຮງດີ ແລະທຸກສິ່ງທຸກກາຍເປັນຂອງເຂົາເລີຍ ບໍ່ເປັນຂອງເຮົາຊໍ້າ 5555
- ຄືວ່າຈັງຊັ້ນ ຂ້ານ້ອຍ 5555
- ນົກເຂົາເດ ບໍ່ແມ່ນນົກເຮົາ ແມ່ອອກໜ້າຊື່ນຈັກໜ່ອຍ ຫົວ 5555 ໄດ້ແລ້ວຕອນນັ້ນ.
- ປ່ອຍເຕົ່າເດ ຂ້ານ້ອຍ ຊິໄດ້ຫຍັງ ?
- ຈັກແລ້ວ ອາຕະມາບໍ່ຮູ້.
- ເພິ່ນບອກວ່າ ຊິອາຍູຍືນ.
- ຍືນເທົ່າໃດ ?
- ດຽວນີ້ຄົນອາຍຸບໍ່ເກີນຮ້ອຍຈັກຄົນ ຍິ່ງຄົນລາວ ອົງການສະຫະປະຊາຊາດບອກວ່າ ອາຍຸສະເລັຍ 65 ປີເທົ່ານັ້ນ ຢາກອາຍຸຍືນ ຕ້ອງກິນອາຫານຖືກສຸຂະລັກສະນະ ທຳອາລົມໃຫ້ດີ ເຮັດບຸນໃຫ້ໃຈສຸກ.
- ເຮັດບຸນຈັງໃດ ຂ້ານ້ອຍ.
- ເຮັດຄືມື້ນີ້ນີ້ລະ ຄື ໃຫ້ທານ ຮັກສາສິນ ໄຫວ້ພະ ພາວະນາ (ຕ່າງແຕ່ວ່າເຮັດດ້ວຍສັດທາ ບໍ່ແມ່ນເຮັດດ້ວຍການບັງຄັບ ບັນຊາ ຫຼືໃຫ້ໝໍດູໝໍເດົາບອກກ່ອນຈຶ່ງເຮັດ).
- ເຂົາວ່າເຮັດບຸນແຕ່ນ້ອຍ ອາຍຸສັ້ນ ?
- ເອົາອີກລະ ຍິນຫຼາຍແທ້ແບບນີ້ ? ແຕ່ເກີດມາ ແມ່ອອກເຄີຍໄປທຳບຸນຢູ່ເຮືອນຄົນບໍ ? (ຢ່າຟ້າວໂດຍເດີ ພິຈາລະນາກ່ອນຈຶ່ງໂດຍ) ໄປຊ່ວຍງານບຸນຊາວບ້ານບໍ ? ໄດ້ເພາະບຸນເຮືອນໝູ່ກອງຍາດມິດບໍ  ? ເອົາເງິນໃສ່ຊອງບໍ ສ້າງສິມ ກຸຕິ ວັດວາບໍ່ ເຊື່ອວ່າເຮັດປະຈຳແນ່ນອນ ? ເຄີຍໄຫວ້ບໍ ? ມື້ເຊົ້ານີ້ກໍເຫັນເຮັດພາເຂົ້າທິບ ແລະຕົ້ນກາລະພຶກພ້ອມ ແບບນີ້ບໍ່ແມ່ນເຮັດບຸນບໍ ?.
- ເຂົາວ່າຜູ້ໜຸ່ມ ເຮັດບຸນໃຫຍ່ບໍ່ໄດ້.
- ອັນໃດບູນໃຫຍ່ ບຸນນ້ອຍລະ ?
- ເຂົາວ່າ ເຮັດບູນກະຖິນ.
- ໃຫຍ່ນ້ອຍຢູ່ທີ່ໃຈໃສສັດທາ ແລະພ້ອມດ້ວຍການທັງສາມ ຄືເວລາທຳບຸນນັ້ນ ກ່ອນທຳ ກຳລັງທຳ ແລະທຳແລ້ວ ຍິນດີທຳ ທຳໃຫ້ໃຈບໍລິສຸດ ສະອາດ ປານິດ ບໍ່ມີຄວາມເປັນຫ່ວງເສັຍດາຍ ແລະອື່ນ ຕັ້ງໃຈບໍລິຈາກທານ ແມ່ນວັດຖຸນ້ອຍກໍໃຫຍ່ ວັດຖຸໃຫຍ່ກໍໃຫຍ່ ແມ່ອອກເອີຍ, ເອົາຈັ່ງຊີ້ ບາດໜ້າຄັນຢາກປ່ອຍສັດ ໂຜດສັດໃຫ້ເຮັດ ຕາມອາຈານ.
- ເຮັດຈັ່ງໃດຂ້ານ້ອຍ.
- 1. ຄັນໄປໃສມາໃສ ເຫັນເຂົາຂັງນົກໄວ້ໃນເຮືອນຂໍຊື້ແລ້ວປ່ອຍໂລດ.
- 2. ເຫັນນົກຖືກເຈັບ ຖືກເປັນເຂົາເອົາມາຂາຍ ຊື້ແລ້ວເອົາມາປົວແລ້ວປ່ອຍໂລດ.
- ເຂົາວ່າຄັນຊິປ່ອຍໃຫ້ໄປປ່ອຍທີ່ວັດ.
- ປ່ອຍທີ່ໃດກໍໄດ້ ກ່ອນຈະປ່ອຍໃຫ້ວ່າຈັ່ງຊິກ່ອນ.
- ວ່າຈັ່ງໃດຂ້ານ້ອຍ.
- ວ່າຈັ່ງຊີ້.
1. ໃຫ້ເມດຕາຕົນເອງກ່ອນ (ເມດຕາເພິ່ນ ກໍຕ້ອງເມດຕາຕົນເອງໃຫ້ຖືເປັນສໍາຄັນ) ວ່າດັ່ງນີ້:
ອະຫັງ ສຸຂີໂຕ ໂຫມິ : ຂໍໃຫ້ຂ້ານ້ອຍມີຄວາມສຸກເຖີດ
ອະເວໂລ ໂຫມິ : ຂໍໃຫ້ຂ້ານ້ອຍຢ່າມີເວນເທີ້ນ.
ນິທທຸກໂຂ ໂຫມິ : ຂໍໃຫ້ຂ້ານ້ອຍຢ່າມີທຸກເຖີດ.
ອັພພະຍາປັຊໂຊ ໂຫມິ: ຂໍໃຫ້ຂ້ານ້ອຍຢ່າມີຄວາມພະຍາບາດຈ່ອງເວນເລີຍ.
ອະນິໂຄ ໂຫມິ : ຂໍໃຫ້ຂ້ານ້ອຍຢ່າໄດ້ມີຄວາມທຸກກາຍທຸກໃຈເລີຍ.
ສຸກຂີ ອັຕຕານັງ ປະຣິຫາຣາມິ : ຂໍໃຫ້ຂ້ານ້ອຍຈົ່ງຮັກສາຕົນໃຫ້ພົ້ນທຸກໄພທັງສິ້ນເຖີ້ນ.

2. ເມດຕາສັດ ເມດຕາຄົນອື່ນ.
ສັບເພສັດຕາ ສຸຂີຕາໂຫນຕຸ : ສັດທັງຫຼາຍ ທີ່ເປັນເພື້ອນທຸກເກີດແກ່ເຈັບຕາຍດ້ວຍກັນທັງໝົດທັ້ງສິ້ນ ຈົ່ງເປັນສຸກເປັນສຸກເຖີດ.
ສັບເພສັດຕາ ອະເວຣາໂຫນຕຸ : ສັດທັງຫຼາຍ ທີ່ເປັນເພື້ອນທຸກເກີດແກ່ເຈັບຕາຍດ້ວຍກັນທັງໝົດທັ້ງສິ້ນ ຢ່າໄດ້ມີເວນເຊິ່ງກັນແລະກັນເລີຍ.
ສັບເພສັດຕາ ອັພພຍາປັດຊາ ໂຫນຕຸ : ສັດທັງຫຼາຍ ທີ່ເປັນເພື້ອນທຸກເກີດແກ່ເຈັບຕາຍດ້ວຍກັນທັງໝົດທັ້ງສິ້ນ ຢ່າໄດ້ພະຍາບາດຈ່ອງເວນແກ່ກັນແລະກັນເລີຍ.
ສັບເພສັດຕາ ອະນິຄາໂຫນຕຸ :ສັດທັງຫຼາຍ ທີ່ເປັນເພື້ອນທຸກເກີດແກ່ເຈັບຕາຍດ້ວຍກັນທັງໝົດທັ້ງສິ້ນ ຢ່າໄດ້ມີຄວາມເຈັບໄຂ້ລໍາບາກກາຍລໍາບາກໃຈເລີຍ.
ສັບເພສັດຕາ ສຸຂີອັດຕານັງ ປະຣິຫາຣັນຕຸ : ສັດທັງຫຼາຍ ທີ່ເປັນເພື້ອນທຸກເກີດແກ່ເຈັບຕາຍດ້ວຍກັນທັງໝົດທັ້ງສິ້ນຈົ່ງເປັນຜູ້ຮັກສາຕົວຂອງຕົນໃຫ້ພົ້ນຈາກໄພທັງສິ້ນເຖິ້ນ.
- ເວົ້າແລ້ວ ກໍຕັ້ງປາຖະໜາໄວ້ໃນໃຈ ຕາມແຕ່ຢາກເວົ້າ ແລ້ວກໍປ່ອຍສັດໄປ ອັນນີ້ດີກວ່າ,
- ຢາກແທ້ ຂ້ານ້ອຍ ເຂົາວ່າ
- ເຮັດດີຕ້ອງຍາກ ດີກວ່າໄປຊື້ທີ່ເຂົາວາງຂາຍ ມີການຊື້ ກໍມີການຂາຍ ແລ້ວຄວາມເມດຕາຂອງເຮົາ ກໍກໍ່ເກີດຄວາມເດືອດຮ້ອນສັດອື່ນ ມັນຊີດີຊັ້ນບໍ ?
- ຫຼັງຈາກນັ້ນແລ້ວ ກໍປາດຖະໜາ ໄຫວ້ພະແລະກ່າວຄໍາແຜ່ເມດຕາໄປຕລອດ ແລະບໍ່ຄິດ ແລະບຽດບຽນສັດ ແລະຄົນຕະຫຼອດຊີວິດ ນັ້ນຄືການຖໂຜດສັດທີ່ດີ ທີ່ສຸດ.
- ເຂົາເອົາມາຂັງໄວ້ຂາຍຢູ່ວັດໃດຂ້ານ້ອຍ ຢູ່ວັດຍິ່ງບໍ່ຄວນຊື້ ເພາະຖືວ່າ ເປັນການທຳບາບຢູ່ ວັດ.
- ໂດຍ

ທ້ອງຟ້າໃສໃນໜ້າຝົນ

ກະປອມບິນ

ຂັນຕິ-ໂສຣັຈຈະ

ລາວໃນຫົວເມຶອງສຍາມດ້ານໃນ

ການນັບເລກຂອງຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວຢູ່ຂະແມຣ໌(ກຳປູເຈັຽ)

ການນັບເລກຂອງຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວຢູ່ຂະແມຣ໌(ກຳປູເຈັຽ)

Saturday, August 30, 2008 3:01:00 PM

- ຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວຢູ່ກຳປູເຈັຽນັ້ນມີຈຳນວນຫຼາຍສົມຄວນ ໂດຍຕົວເລກທີ່ບໍ່ເປັນທາງການອາດມີຫຼາຍ ເຖິງ ໑.໒໐໐.໐໐໐ ຄົນ, ຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວຢູ່ກຳປູເຈັຽນັ້ນ ມີຢູ່ຫຼາຍເຂດ(ແຂວງ), ເຊັ່ນຢູ່ແຂວງຊຽງແຕງ, ຣັຕນະຄີຣີ, ກະແຈະ, ພຣະວິຫານ, ຕະແບງມີໄຊ(ບັນເຕີຍມຽນເຈີຍ), ພັດຕະບອງ(ບັດຕຳບອງ), ໂດຍສະເພາະຄົນເຊື້ອສາຍລາວ ສັນຊາດກຳປູເຈັຽ ທີ່ເວົ້າພາສາ ລາວຫຼາຍທີ່ສຸດແມ່ນຢູ່ ໃນແຂວງຊຽງແຕງ, ຣັຕນະຄີຣີ(ແຂວງບໍ່ແກ້ວເກົ່າ) ຮອງລົງມາແມ່ນທີ່ແຂວງພະວິຫານ, ແຂວງຕະແບງມີໄຊ(ບັນເຕັຍມຽນເຈັຍ) ສ່ວນຢູ່ແຂວງກະແຈະນັ້ນມີນ້ອຍສຸດ ເພາະມີສະເພາະເປັນຊາຍແດນຊຽງແຕງ(ສຕຣຶງແຕງ)ກັບກະແຈະ, ບັນດົນຄິຣີ, ເທົ່ານັ້ນ ທີ່ແຂວງຊຽງແຕງແມ່ນມີເວົ້າຫຼາຍທັງສອງຝັ່ງຄື ທີ່ເມືອງທະຣາບໍຣິວັດທາງຝັ່ງ ຕາເວັນຕົກ ແລະທາງຝັ່ງນຳ້ເຊກອງ.

- ຊຸມຊົນບາງຊຸມຊົນໃນກຳປູຊາຕາມຊົນນະບົດ ແລະແນວຊາຍແດນບໍ່ໄດ້ຮັບການສຶກສາມາຕັ້ງແຕ່ເຫິງນານ ການສຶກສາມີສະເພາະໃນເມືອງໃຫຍ່ຂອງແຂວງ ແລະເມືອງນ້ອຍ ສະນັ້ນໂອກາດທີ່ຈະໄດ້ຮັບການສຶກ ສາຂອງຄົນໃນຊົນນະບົດ ຕາມແນວຊາຍແດນ ຈຶ່ງຈຳເປັນຕ້ອງເຂົ້າໄປໃນເມືອງເທົ່ານັ້ນ ນອກຈາກນນັ້ນແມ່ນຮຽນນຳຄູບາ ຢູຸ່ວັດ ສຳລັບວັດຂອງຊຸມຊົນເຊື້ອສາຍລາວໃນກັມປູເຈັຽ, ການສຶກສາສ່ວນໃຫຍ່ ແມ່ນມີການຮຽນ ແລະສອນ ກັນຕາມວັດທະນະທັມ ປະເພນີເທົ່ານັ້ນ, ການຮຽນການສອນແມ່ນສອນກັນແຕ່ໂຕທັມເປັນສ່ວນຫຼາຍ ແລະມີການສອນໂຕ ລາວແນ່ເລັກນອ້ຍ, ນັບແຕ່ອະດີດຈົນຮອດປັດຈຸບັນ ມີພຣະສົງລາວຈາກທາງພາກໃຕ້ຂອງລາວໄດ້ເຂົ້າໄປຢູ່ໃນບັນ ດາແຂວງເຫຼົ່ານີ້ ກໍສອນອັກສອນທັມ ແລະອັກສອນລາວໃຫ້, ບາງຄັ້ງເດັກນ້ອຍທາງກຳປູເຈັຽ ຈະຂ້າມມາບວດ ແລະຮຽນທີ່ຝັ່ງລາວ ຈຶ່ງປາກົດວ່່າຄົນຊຸມຊົນລາວລາວໃນກຳປູເຈັຽຈະເວົ້າ ແລະຂຽນພາສາລາວຫຼາຍກວ່າພາສາຂະເໝນ, ສ່ວນຊຸມຊົນຊາວຂະເໝນ ເຊື້ອສາຍລາວທີ່ອາໄສຕາມຊາຍແດນໄທຍ໌ ກໍມີພຣະໄທຍ໌ເຂົ້າໄປຢູ່ ກໍສອນອັກສອນໄທຍ໌ໃຫ້ ແຕ່ພາສາເວົ້ານັ້ນ ຍັງຄົງເວົ້າພາສາລາວຢູ່ ເນື່ອງດ້ວຍອິດທິພົນພາສາລາວນັ້ນນັບຕັ້ງແຕ່ອຳເພີນາຈະຫຼວຍ ແຂວງອຸບົນ ລຽບຕາມຊາຍແດນໄທຍ໌ໄປຮອດ ແຂວງປາຈີນບູຣີ ເມື່ອເຂົ້າສູ່ແຂວງຈັນທະບູຣີ ທາງຝັ່ງໄທຍ໌ກໍຍັງມີຄົນເວົ້າພາສາລາວຢູ່ເຮັດໃຫ້ຄົນເຫຼົ່ານີ້ຮູ້ ແລະອ່ານພາສາໄທຍ໌ໄດ້ດີ ແລະເວົ້າພາສາລາວໄດ້ດີ,

- ຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວໃນບັນດາແຂວງທີ່ຕິດຕໍ່ກັບລາວ ແມ່ນຄົນເຊື້ອສາຍລາວທີ່ອົບພະຍົບເຂົ້າໄປຢູ່ນັບຕັ້ງແຕ່ສະ ໄໝອານາຈັກລ້ານຊ້າງຈະລີນຮຸ່ງເຮືອງ, ສ່ວນຢູ່ໃນບັນດາແຂວງຊາຍແດນໄທຍ໌-ກັມປູເຈັຽນັ້ນ ແມ່ນແບ່ງຄົນກຳປູເຈັຍເຊື້ອສາຍລາວອອກເປັນ ໒ ພວກ ຄື ພວກໜຶ່ງແມ່ນຂະຫຍາຍຕົວໄປສະໄໝລ້ານຊ້າງຈະເຣີນຮຸ່ງເຮືອງ ແລະພວກ ໒ ແມ່ນຖືກກວດຕ້ອນໄປສະໄໝ ພຣະເຈົ້າມະຫາກະສັດເສີກຂອງສຍາມ(ນາຍທອງດ້ວງ) ໄດ້ກວດຕ້ອນຄົນລາວວຽງ ໄປຕັ້ງແຕ່ສະໄໝສົງຄາມສຍາມ-ລາວຄັງທີ ໑ ສະໄໝນັ້ນພຣະເຈົາມະຫາກະສັດເສີກ ໄດ້ໄປວ່າຣາຊະການຫົວເມືອງຂະເໝນ ຈຶ່ງເອົາທາດຄົວເຮືອນລາວວຽງໄປນຳ ຊຸມຊົນລາວຈື່ງຍາຍກັນຢູ່ໃນບັນດາແຂວງ ພາກເໜືອຂອງສະເໝນ ເມື່ອງສຍາມສົ່ງດິນແດນສ່ວນນີ້ໃຫ້ແກ່ຂະເໝນ ຊຸມຊົນລາວວຽງບາງພວກກໍກັບເຂົ້າມາຍັງ ບັນດາເມືອງໃນແຂວງຊາຍແດນໄທຍ໌ກຳປູເຈັຽ ດ້ວຍເຫດນັ້ນອິດທິພົນພາສາໄທຍ໌ກາງ ຈຶ່ງເຂົ້າໄປຍັງຂະເໝນນ້ອຍ ທີ່ສຸດເພາະ ມີອິດທິພົນພາສາລາວກັ້ນກາງໄວ້.

- ແຕ່ຢ່າງໃດກໍຕາມ ຈົນມາຮອດປີ ໑໙໙໐ ເປັນຕົ້ນມາປະເທດຂະເໝນສົບຫງົບສົງຄາມລົງ ການໄປມາຫາສູ້ຄ້ານຂາຍ ແລະການເປີດຊາຍແດນລະຫວ່າງໄທຍ໌-ກັມປູເຈັຽຫຼາຍຂຶ້ນ ການທ່ອງທ່ຽວລະຫວ່າງສອງປະເທດ ຂະຫຍາຍຕົວຂຶ້ນ ເຮັດໃຫ້ຄົນຂະເໝນ ແລະຄົນຂະເໝນເຊື້ອສາຍລາວມີຄວາມສົນໃຈຮຽນພາສາໄທຍ໌ຫຼາຍຂຶ້ນ ຜະສົມກັບຄົນເວົ້າພາສາລາວໃນ ບັນດາແຂວງຊາຍແດນໄທຍ໌ກໍນິຍົມເວົ້າໄທຍຫຼາຍຂຶ້ນ ເຮັດໃຫ້ພາສາລາວ ໃນຊຸມຊົນຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວໃນຂະເໝນຕາມ ຊາຍແດນຂະເໝນລົດນ້ອຍຖອຍລົງ.

- ອີກທັງນັບແຕ່ປີ ຄ.ສ ໒໐໐໐ ເປັນຕົ້ນມາທາງຣັດຖະບານກຳພູຊາໄດ້ຂະຫຍາຍໂຮງຮຽນໄປສູ່ຊົນນະບົດ ໂດຍສະເພາະ ແມ່ນມຸ້ງເປົ້າມາຍັງບັນດາຊົນຊາດຊົນເຜົ່າຕາມແນວຊາຍແດນ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຊົນເຜົ່າອື່ນໆຕາມຊາຍແດນຣວມ ທັງຊົນເຊື້ອສາຍລາວໄດ້ເຂົ້າໂຮງໃນບ້ານເກີດຂອງຕົນ ເມື່ອປີ ໒໐໐໒ ຜູ້ຂຽນໄດ້ໄປປະເທດຂະເໝນ ເຫັນບັນດາ ເດັກນ້ອຍກຸ່ມໜຶ່ງ ເວົ້າພາລາວໃນພະນົມເປັນຫຼວງຫຼາຍ ຈຶ່ງຖາມໄດ້ຄວາມວ່າມາຈາກບັນດາແຂວງຕ່າງໆ ທີ່ກ່າວມານັ້ນ ຄົນເຫຼົ່າສ່ວນຫຼາຍມາເປັນສັງກະລີວັດ ແລະເຂົ້າໂຮງຮຽນໃນໂຮງຮຽນຂອງຣັດ ຖາມເຂົາໄດ້ ຄວາມວ່າ “ເຂົ້າໂຮງຮຽນພາສາຂະເໝນ” ຈຶ່ງສົນໃຈຖາມເຂົາວ່າ, ຈຶ່ງວ່າເຂົ້າໂຮງຮຽນພາສາຂະເໝນ ເຂົາ ຕອບ ວ່າ “ເຂົາເວົ້າພາສາລາວແຕ່ເດີມ ເມື່ອເຂົ້າໂຮງຮຽນຕ້ອງຮຽນພາສາຂະເໝນ” ບາງຕົນອາຍຸ ໑໕ ປີ ຈຶ່ງໄດ້ມີໂອ ກາດເຂົ້າໂຮງຮຽນ ຫຼັງຈາກນັ້ນ ຜູ້ຂຽນຈຶ່ງເຂົ້າໄປຍັງວັດອຸນາໂລມ ແລະອື່ນໆໃກ້ຄຽງກັນອີກ ໒ ວັດ ແລ້ວກໍເຂົ້າ ໄປຍັງວັດຕ່າງໆ ໒ ວັດກໍເຫັນສັງກະລີວັດທີ່ເວົ້າພາສາລາວເປັນອີກ ຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍ, ປົກກະຕິແລ້ວໃນບັນດາ ແຂວງທີ່ມີຄົນເຊື້ອຊາດລາວ ເວົ້າພາສາລາວນັ້ນ ເຂົາຈະມີສຳນຽງພາສາເປັນພາສາທາງໃຕ້ທັງໝົດ, ແຕ່ເທົ່າ ທີ່ພົບມີເດັກນ້ອຍ ແລະພຣະອີກກຸ່ມໜຶ່ງເວົ້າພາສາລາວສຳນຽງທາງວຽງຈັນ ຖາມໄດ້ຄວາມວ່າມາຈາກແຂວງ ພະວິຫານ, ອັນນີ້ສົງໄສ ວ່າເປັນຫຍັງຄົນຂະເໝນເຊື້ອສາຍລາວກຸ່ມນີ້ ຈຶ່ງເວົ້າສາລາວສຽງວຽງຈັນ ເຂົາບອກວ່າ ພໍ່ແມ່ເຂົາເວົ້າໃຫ້ຟັງວ່າ ເປັນລາວທີ່ອົບພະຍົບມາຈາກວຽງຈັນ, ເມື່ອມາທາງຊຽງແຕງ ມີຄົນເຊື້ອສາຍລາວຊາວ ຊຽງແຕງເວົ້າໃຫ້ຟັງ “ມີອີກໝູ່ບ້ານໜຶ່ງທາງຮູເຊກອງ ແລະເຊຊານ ມີຄົນທີ່ເວົ້າສຽງວຽງຈັນ” ແຕ່ຜູ້ຂຽນຍັງບໍ່ທັນ ເຫັນ, ຫາໂອກາດໄປເບິ່ງຢູ່ຍັງບໍ່ທັນມີໂອກາດ ຖ້າຫາກວ່ານັກສຶກສາ ແລະນັກຄົ້ນຄວ້າພາສາລາວທີ່ຢູ່ນອກປະ ເທດຢາກຈະສຶກສາໜ່ວຍສຽງພາສາລາວ ຫຼືປະຫວັດສາດລາວບາງແງ່ມູມ ກໍຄວນທີ່ຈະຂຽນໂຄງການຊອກແຫ່ຼງ ທຶນໄປສຶກສາຊຸມຊົນຊາວລາວຢູ່ບັນດາແຂວງເຫຼົ່ານີ້ ກ່ອນທີ່ຄົນໃນດິນແດນຕອນນີ້ຈະປ່ຽນສັບພາສາ ແລະໜ່ວຍ ສຽງແຜກອອກໄປ ເພາະອິດທິພົນຂອງການສຶກສາ ແລະສື່ທາງວິທະຍຸ, ໂທຣະທັດ ແລະຊີດີ ຈະເຂົ້າໄປປ່ຽນແປງ ໂຄງສ້າງວັດທະທັມທາງພາສາຂອງຊາວລາວນອກປະເທດ.

- ມີສິ່ງໜຶ່ງທີ່ມີຄວາມເໝືອນແລະແຕກຕ່າງລະຫວ່າງພາສາລາວ ແລະພາສາຂະແມຣ໌ ຄວາມຈິງພາສາ ຂະແມຣ໌ກັບພາສາລາວມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນເປັນສ່ວນຫຼາຍຢູ່ແລ້ວ ແຕ່ມີບາງຄຳທີ່ເຮົາຟັງພໍເຂົ້າໃຈ ກໍແມ່ນພາສາ ທີ່ມາຈາກພາສາປາລີນັ້ນ ເຊັ່ນປັນຍາ, ສາມັກຄີ, ສາລາ, ແລະອື່ນໆ, ສ່ວນຄຳລາວບາງຄຳ ທີ່ພາສາລາວຖ່າຍ ທອດມາຈາກພາສາຂະແມຣ໌ນັ້ນ ຄົນລາວອາດຊິຟັງບໍ່ຮູ້ເຣື່ອງເລີຍ, ເຊັ່ນ ສົ້ງລາວທາງໃຕ້ຮຽກ “ໂຂ” ສຽງຂະແມຣ໌ອອກສຽງ “ໂຄ”, ໄປຕິກໆ ຄົນທາງຊຳເໜືອຍັງເວົ້າກັນຢູ່, ຄົນຂະແມຣ໌ວ່າ "ໂຕວ໌ຕິກໆ"(ໄປເລື້ອຍໆ), ຂະເໝົາ-ຂເມົາ, ຣະອໍ-ຣະອໍ ແລະອື່ນໆ.

- ອີກສິ່ງໜຶ່ງທີ່ພາສາລາວ ແລະພາສາຂະແມຣ໌ມີສ່ວນຄ້າຍຄືກັນແມ່ນການນັບຈຳນວນ ຄື:
໐-ໂຊນ, ໑-ມວຍ, ໒-ປີ, ໓-ເບິຍ, ໔-ບວນ, ໕-ປຣາມ,
໖-ປຣາມມວຍ, ໗-ປຣາມປີ, ໘-ປຣາມເບິຍ, ໙-ປຣາມບວນ, ໑໐-ດ໊ອບ,
໑໑-ດ໊ອບມວຍ, ໑໒-ດ໊ອບປີ, ໑໓-ດ໊ອບເບິຍ, ໑໔-ດ໊ອບບວນ, ໑໕-ດ໊ອບປຣາມ, ໑໖-ດ໊ອບປຣາມມວຍ, ໑໗-ດ໊ອບປຣາມປີ, ໑໘-ດ໊ອບປຣາມເບີຍ, ໑໙-ດ໊ອບປຣາມບວນ,
໒໐-ມເພີຍ (໒໑-ກໍເອົາ "ມວຍ", ມາຕື່ມໃສ່ຈົນຮອດ ໒໙-ກໍອ່ານວ່າ "ມເພີຍປຣາມມວຍບວນ")
ຈາກນັ້ນແຕ່ ໔໐-໙໐ ເຂົາຈະປ່ຽນສຽງວ່າ ຊາມເສ໊ບ, ສີ່ເສັບ, ຮ່າເສັບ, ຮົກເສັບ, ເຈັດເສັບ, ແປດເສັບ, ເກົ້າເສັບ ຈົນຮອດ ໑໐໐-ມວຍຣອຍ, ໑໐໑-ມວຍຣວຍມວຍ, ໑໐໒-ມວຍຣອຍປີ, ໄປເລື້ອຍໆ, ໒໐໐-ປີຣອຍ, ຈົນໄປຮອດ ໙໐໐-ປຣາມບວນຣອຍ, ບາດມາຮອດ ໑,໐໐໐ ມວຍປອນ, ໒,໐໐໐ ປີປອນ ໄປເລືອຍໆ ຈົນຮອດ ໑໐,໐໐໐-ມວຍເມີນ, ໑໐໐.໐໐໐-ມວຍແຊນ, ໑.໐໐໐.໐໐໐ ມວຍລຽນ, ໑໐໐.໐໐໐.໐໐໐-ມວຍໂກດ.
ສິ່ງທີ່ວ່າມີການເໝືອນ ແລະແຕ່ງກັນກັນລາວນັ້ນ ຄືຄວາມເໝືອນ ຄື
ຄ້າຍຄຽງທາງການອອກສຽງ ເລກສູນ ໐ (ຂ)ໂຊນ(ລ)ສູນ, ຕັ້ງແຕ່ ໓໐-໙໐ ຄ້າຍກັນທາງການອອກສຽງ ຄື (ຂ)ສາມເສັບ(ລ)ສາມສິບ-(ຂ)ເກົ້າເສັບ(ລ)-ເກົ້າສິບ.

- ຄວາມເໝືອນກັນທີ່ລາວ ແລະໄທຍ໌ ອາດໄດ້ມາຈາກຂະແມຣ໌ ຄື ໑໐໐ ຂະເໝນວ່າ “ມວຍຣອຍ” ສຽງລາວມາດຕາຖານວ່າ “ໜຶ່ງຮ້ອຍ” (ແຕ່ມາຮອດປັດຈຸບັນທົ່ວປະເທດລາວພາກັນເວົ້າ “ໜຶ່ງລ້ອຍ, ສອງລ້ອຍ” ນິຍົມກັນເກືອບທົ່ວປະເທດແລ້ວ, ໂດຍສະເພາະຄົນລາວທາງພາກເໜືອພໍ່-ແມ່ບໍ່ພາເວົ້າລ້ອຍມີແຕ່ວ່າ “ຮ້ອຍ” ບາດມາຮຽນຢູ່ວຽງຈັນ ພາກັນເວົ້າລ້ອຍໆ ເປັນແຖວ, ບໍ່ຮູ້ວ່າໄດ້ຈາກໄທຍ໌ ຫຼືໄດ້ຈາກຂະແມຣ໌ກັນແທ້.

- ຄວາມທີ່ຄືກັນທົ່ວໂລກ ກ່ຽວກັບການນັບຈຳນວນນັ້ນ ຜູ້ຂຽນວ່າຮຽກວ່າ ເປັນຈຸດແຍກ ກໍຄື ທຸກໆພາສາໃນໂລກ ເມື່ອນັບຈຳນວນໄປຮອດ ໒໐ ແລ້ວມັກຈະປ່ຽນຮູບສັບທັນທີ ເອົາໄກ້ກັນກ່ອນນໍ ຂະເໝນວ່າ “ມະເພິຍ”, ລາວວ່າ “ຊາວ”, ໄທຍ໌ວ່າ “ຍີ່ສິບ”, ຫວຽດນາມວ່າ, ອັງກິດວ່າ, “ທະເວັນຕີ” ສ່ວນພາອື່ນນອກຈາກພາສາທີ່ວ່າມາແລ້ວນັ້ນ ເຂົາຮຽກຊາວວ່າຈັງໃດ ? ໃຜຮູ້ໄດ້ລອງເອົາມາທຽບກັນເບິ່ງວ່່າ ມີພາສາໄດ້ເມື່ອໄປຮອດ ໒໐ ແລ້ວຈະບໍ່ເປັນຈຸດແຍກດັ່ງທີ່ກ່າວແລ້ວ.

- ສ່ວນຄວາມເໝືອນໃນຄວາມແຕກຕ່າງກໍມີ ເຊັ່ນ “ໜຶ່ງພັນ” ຂະເໝນວ່າ “ມວນປວນ” ໄປເລື້ອຍໆ ຈົນຮອດ “ເກົ້າພັນ” ສ່ວນທີ່ວ່າ ຄວາມເໝືອນໃນຄວາມແຕກຕ່າງ ກໍຢູ່ທີ່ພັນນີ້ ຂະແມຣ໌ຈະອອກສຽງວ່າ “ປວນ” ຂຽນດ້ວຍໂຕ “ພ” ແຕ່ໂຕ “ພ” ຂອງຂະແມຣ໌ບາງຄັ້ງກໍອອກສຽງ “ປ” ກະມີ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ສຽງຂອງເຂົາອອກໄປວ່າ “ປວນ” ແທນທີ່ວ່າ “ປັນ” ເພາະອັກສອນສັງໂຍກ, ເຊັ່ນຄຳວ່າ "ກຳປູເຈັຍ" ຄັນໃຫ້ຄົນລາວອ່ານຕາມອັກສອນທີ່ປາກົດຈະອອກສຽງວ່າ “ກັມພູຊາ” ເພາະສະກົດຕາມອັກສອນທີ່ໃຊ້ນັ້ນ ແມ່ນ ໂຕ “ພ ກັບ ຊ” ຜະສົມກັບ ພ+×ູ ແລະ ຊາ+×າ (ພູ-ຊາ) ແຕ່ເຂົາອອກຢ່າງນັ້ນ ເຮົາກໍວ່າຕາມເຂົາໄປ, ນອກຈາກນັ້ນຍັງມີທີ່ລາວວ່າ “ໜຶ່ງໝື່ນ” ຂະເໝນພັດວ່າ “ມວຍເມີນ” ອັນນີ້ເປັນຕາມສະຫຼະສັງໂຍກ, ເຂົາເອົາໂຕ “ມ” ຜະສົມ “ກັບສະຫຼະ “×ືນ” ພັດອອກ ສຽງ “ເມີນ” ບາດມາເຖິງແສນ ຂະເໝນພັດວ່າ “ແຊນ”, ຫຼືວ່າ “ມວຍແຊນ”, ປີແຊນ, ໄປເລືອຍໆ ຈົນມາຮອດ “ເກົ້າແສນ” ແທນທີ່ຈະວ່າ “ເກົ້າແຊນ” ເໝືອນທີ່ວ່າ “ເກົ້າເສັບ” ພັດວ່າ “ປຣາມບວນແຊນ” ບາດທີ່ນີ້ມາຮອດ “ໜຶ່ງລ້ານ” ຂະແມຣ໌ພັດວ່່າ “ມວຍລຽນ” ຕອນນີ້ “ສະຫຼະ ×າ ຂະແມຣ໌ກາຍ ເປັນສະ "×ຽນ" ໄປສາແລ້ວ, ບາດໄລ່ໄປຮອດ ໑໐໐.໐໐໐.໐໐໐ ຂະເໝນພັດວ່າ "ໂກດ", ລາວພັດວ່່າບໍ່ວ່າ "ໂກດ" ເໝືອນກັບທີ່ວ່າ “ໜ່ວຍ, ສິບ, ຮ້ອຍ, ພັນ, ໝື່ນ, ແສນ, ລ້ານ, ໂກດ, ຕື້” ທາງລາວພັດພາກັນເວົ້າ “ຮ້ອຍລ້ານ” ບາດໄປຮອດພັນລ້ານ, ທາງລາວຈຶ່ງພາກັນວ່າ “ຕື້” ແຕ່ທາງຂະເໝນຈັກແມ່ນເຂົາວ່າຈັ່ງໃດ ໃຜ້ຮູ້ບອກແນ່.

- ບາດນີ້ມາເບິ່ງຄົນທີ່ເວົ້າພາສາລາວຢູ່ຊຽງແຕ່ງ ນັບຈຳນວນເປັນພາສາລາວ, ມີວິທີນັບແປກໆ ຄຳວ່າແປກ "ກໍແປກສຳລັບຄົນສະໄໝນີ້ເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ເມື່ອກ່ອນຄົນລາວທາງໃຕ້ກໍນັບແບບດຽວນີ້ມາຄືກັນ ຄື ນັບຕັ້ງແຕ່ໜຶ່ງໄປເຖິງພັນແມ່ນ ຄືກັນໝົດ, ບາດໄປຮອດ ໑໐.໐໐໐ ທາງລາວໃນຊຽງແຕ່ງວ່າ “ໜຶ່ງໝື່ນ, ສອງໝື່ນ, ສາມໝື່ນ, ຈົນຮອດ "ສິບໝື່ນ" ຄືຄົນລາວທາງໃຕ້ສີພັນດອນເຄີຍເວົ້າມາແຕ່ກີ້(ແຕ່ນັບແຕ່ປີ ໑໙໗໕ ເປັນຕົ້ນມາ ກໍເລີກເວົ້າໄປແລ້ວ ພາກັນເວົ້າ ສິບພັນ, ຊາວພັນ, ສາມສິບພັນ ແລະອື່ນໆ ເໝືອນຄົນລາວທາງເໜືອ) ດຽວນີ້ໃນວຽງຈັນເຫັນມີການກັບມາຂຽນ ແລະໃຊ້ຄືນແລ້ວ ເຊັ່ນ ໒໓໐.໐໐໐ ກໍຂຽນວ່າ “ສອງແສນສາມໝື່ນ”, ແຕ່ສ່ວນຫຼາຍຍັງໃຊ້ ແລະຂຽນວ່າ “ສອງ ແສນສາມສິບພັນ” ຢູ່, ສ່ວນສິບພັນຊາວພັນກໍຍັງໃຊ້ຢູ່ຄືເກົ່າ, ແຕ່ເປັນທີ່ໜ້າຕະຫຼົກເມື່ອໃຊ້ເງິນບາດພັດວ່າ “ໜຶ່ງໝື່ນ, ສອງໝື່ນອີກ” ເອ໋ ຄົນລາວເຮົານີ້ຊິເອົາຈັ່ງໃດກັນແທ້ເນາະພີ່ນ້ອງ, ນອກຈາກນັ້ນ ຍັງປາກົດເຫັນເວົ້າທາງສື່ສານມວນຊົນ ແລະຄົນລຸ້ນກາງນັບເລກແບບຫວຽດນາ ຫຼືຈີນກະບໍ່ຮູ້ເຊັ່ນ: ໑.໔໗໘.ຼ໕໐໐ ກີບ ເຂົາຈະອ່ານວ່າ "ໜຶ່ງພັນສີ່ຮ້ອຍເຈັດສິບແປດພັນຫ້າຮ້ອຍກີບ" ເດັກນ້ອຍປັດຈຸບັນຟັງແລ້ວ ມືດປານປິດຕາ.

- ຫັດລອງມາເບິ່ງລາວໃນຂະເໝນນັບຈຳນວນເບິ່ງຕີ໋ ເຂົາໃຊ້ເລກຫົວແສນ ເຂົາວ່າຈັ່ງໃດລະ ? ແນ່…….ຄົງບໍ່ຮູ້ແລ້ວແມ່ນບໍ່ ? ຫຼືວ່າໃຜຮູ້ຍົກມືຂຶ້ນ.

- ເອົາລະ ! ກະຕາມເທາະ ຄັນບໍ່ຮູ້ຈົ່ງມາຟັງທາງນີ້, ຄື ເຂົາຈະວ່າ “ສິບໜຶ່ນ, ຊາວໜື່ນ, ສາມສິບໜຶ່ນ, ໄປຈົນຮອດ "ຮ້ອຍໝື່ນ" ໝາຍເຖິງໝາຍ "ໜຶ່ງແສນ, ສອງແສນ, ສາມແສນ ໄປເຖິງລ້ານນັ້ນເອງ, ບາດເຂົ້າສູ່ຫົວລ້ານ ເຂົາກໍວ່າ "ສິບແສນ, ຊາວແສນ, ຈົນຮອດ ເກົ້າສິບແສນ ແລ້ວກໍເຂົ້າສູ່ "ໂກດ" ອັນໝາຍເຖິງ ໑໐໐.໐໐໐.໐໐໐ ນັ້ນເອງ, ໂອຍ….ຈັ່ງແມ່ນນັບຄືຂະເໝນແທ໊ນໍ ??????

ຕຳນານຄ້າຍເມືອງພັນພ້າວ

เดิมเป็นชื่อเมืองโบราณ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๐๗๘ เป็นต้นมา ปัจจุบันคือที่ตั้งอำเภอศรีเชียงใหม่ จังหวัดหนองคาย ซึ่งนักโบราณคดีเชื่อว่า เดิมเป็นส่วนหนึ่งของเวียงจันทน์ฝั่งขวาด้านทิศตะวันตก ถ้าพิจารณาภาพถ่ายทางอากาศ จะเห็นแนวกำแพงและคูเมืองเดิมเป็นแนวเดียวกัน มีแม่น้ำโขงผ่ากลางแต่ซากโบราณสถานที่สำคัญอยู่ที่ บก.นปข.เขตหนองคายประมาณ ๑๕ ไร่เศษ ซึ่งเดิมเป็นค่ายพานพร้าวของรัชกาลที่ ๑ ครั้งยังเป็นเจ้าพระยาจักรีสมุหนายกมหาดไทย เมื่อครั้งยกทัพยึดเวียงจันทน์ พ.ศ. ๒๓๒๑ เจ้าพระยาจักรีได้นำกองทัพมาตั้งมั่นบริเวณนี้ และข้ามไปตีเมืองเวียงจันทน์สำเร็จโดยเจ้าสิริบุญสานทิ้งเมืองหนี พระยาจักรีได้นำพระแก้วมรกตและพระบางกลับมาค่ายนี้ (วัดพระแก้วบริเวณ นปข.) และได้นางพระกำนัลชื่อ "นางแว่น หรือนางคำแว่น"เป็นอนุภรรยาด้วย ต่อมาคือ"เจ้าจอมแว่นหรือคุณเสือ" พระสนมเอกแต่ไม่มีราชสกุล การปราบเวียงจันทน์ครั้งนี้เป็นเกียรติยศ ทำให้ล้านช้างเป็นเมืองประเทศราช ชาวเวียงจันทน์และศรีเชียงใหม่ จึงเรียกกุลสตีในอุดมคติว่า "นางเขียวค้อม" และเจ้าจอมแว่นผู้นี้ทำให้กองทัพไทยไม่ทำลายเมืองเวียงจันทน์ จึงเรียกศึกในครั้งนั้นว่า "ศึกนางเขียวค้อม" พ.ศ.๒๓๒๑ โดยมีวัดนางเขียวค้อม อยู่ใต้ บก.นปข. (นางเขียวค้อมในอุดมคติล้านช้างมีหลายคน เล่ากันว่ารัชกาลที่ ๑ ทรงพระราชปรีชาญาณ สร้างธาตุ (เจดีย์) ปิดรูพญานาคไว้ทำให้ออกมาช่วยเหลือเวียงจันทน์ไม่ได้จึงพ่นพิษจนเจดีย์นั้นดำไปหมดและเรียก "พระธาตุดำ" (ปัจจุบันอยู่ฝั่งประเทศลาว) สืบมาหลังจากรัชกาลที่ ๑ ปราบดาภิเษก พ.ศ. ๒๓๒๕ บริเวณนี้คงอุทิศให้เป็นวัด มิได้เป็นค่าย
เมื่อปี พ.ศ.๒๓๖๙-๒๓๗๑ พระเจ้าอนุวงศ์แห่งเวียงจันทน์ เป็นกบฏ แต่ประวัติศาสตร์ของลาวบอกว่าพระองค์ประกาศกอบกู้เอกราชโดยจะไม่เป็นเมืองขึ้นของสยามประเทศต่อไป เมื่อเป็นเช่นนั้น รัชกาลที่ ๓ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงโปรดเกล้าให้ สมเด็จกรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพ เป็นแม่ทัพหลวง พระยาราชสุภาวดี (สิงห์ สิงหเสนี) เป็นแม่ทัพหน้า ยกไปปราบกบฏตีเมืองเวียงจันทน์เป็นผลสำเสร็จ แต่ตามจับเจ้าอนุวงศ์ไม่ได้เพราะพระองค์พาครอบครัวอพยพหลบหนีไปพึ่งญวนที่เมืองพูซุนหรือเมืองเว้
ตามประวัติศาสตร์ลาวบันทึกตอนนี้ว่า "เมื่อเดือน ๖ แรม ๖ ค่ำ (1827) เจ้าอนุวงศ์ไม่อยากมีศึกอยู่กลางเมืองเวียงจันทน์ เพราะกลัวว่าตัวเมืองจะถูกเผาทำลาย จึงต้องอพยพไปพึ่งญวนเพื่อเตรียมการรบครั้งใหม่ ก่อนจะออกจากเวียงจันทน์เจ้าอนุวงศ์ได้สั่ง ซุกซ่อน ช้างม้า อาวุธ พระพุทธรูปทองคำ และสิ่งของสำคัญต่างๆ เท่าที่จะทำได้ พระองค์หนีไปได้สองวัน กองทัพสยามกองหน้าจึงเข้าเมืองเวียงจันทน์ได้
สมเด็จพระบวรเจ้าฯ ทรงเห็นว่าใกล้ฤดูฝนจะตามจับตัวเจ้าอนุวงศ์ไม่ได้ จึงกราบบังคมทูลรัชกาลที่ ๓ ขอยกทัพกลับกรุงเทพฯ ในพระราชสาสน์ว่า "พระบางหายไปสืบหายังไม่ได้ ได้แต่พระเสริม พระใส พระแทรกคำ พระแก่นจันทน์ พระสรงน้ำ พระเงินหล่อพระเงินบุ รวม ๙ องค์ แต่จะเอาลงไปกรุงเทพได้แต่พระแทรกคำองศ์หนึ่ง และพระพุทธรูปที่ส่งลงไปกรุงเทพมิได้นั้น จะได้ก่อพระเจดีย์ ณ ค่ายหลวงเมืองพันพร้าวเหนือวัด ฐานกว้าง ๕ วา สูง ๘ วา ๒ ศอก จะบรรจุพระพุทธรูปไว้เป็นที่สักการบูชา(พระพุทธรูปที่เหลือ ๘ องค์) เกณฑ์อิฐไพร่พลในกองทัพเสมอคนละ ๒ แผ่น แล้วจารึกนามว่า พระเจดีย์ปราบเวียงจันทน์"
ประวัติศาสตร์ลาวบันทึกตอนนี้ว่า เมื่อทหารสยามเข้ามาเวียงจันทน์ก็เที่ยวซอกค้นเอาสิ่งของที่มีค่าต่างๆ เช่น พระใส พระสุก พระแซกคำ พระแก่นจันทน์ พระสรงน้ำ พระเงินหล่อ พระเงินบุ พระเจ้าสันส้มมอ พระนากสะหวาด พระนากปกศิลา และให้ก่อเจดีย์ปราบเวียงจันทน์ไว้อยู่ค่ายหลวงบ้านพันพ้าว (เหนือวัด) แล้วจารึกว่า "เจดีย์ปราบเวียงและความชั่วร้ายของอ้ายอนุ" ไว้บนแผ่นศิลา
ครั้งถึงปีชวดเดือน ๗ พ.ศ.๒๓๗๑ โปรดเกล้าให้พระยาราชสุภาวดี (สิงห์ สิงหเสนี) ยกทัพไปปราบเจ้าอนุวงศ์เป็นครั้งที่สอง เจ้าพระยาราชสุภาวดีนำทัพเข้าตั้งมั่นที่หนองบัวลำภู แล้วแต่งตั้งให้พระยาราชรองเมือง พระยาพิไชยสงคราม พระยาทุกขราษฎร์ หลวงสุเรนทรวิชิต คุมทหาร ๑,๐๐๐ คน มาตั้งมั่นที่ค่ายพันพร้าว (ปัจจุบัน ตำบลพันพร้าว อำเภอศรีเชียงใหม่ จังหวัดหนองคาย) พระยาราชรองเมืองแต่งตั้งให้พระยาพิไชยสงคราม พระยาทุกขราษฎร์ หลวงสุเรนทรวิชิต พร้อมทหารสามร้อยกว่าคน ข้ามแม่น้ำโขงมาตั้งทัพที่วัดกลาง ควบคุมเวียงจันทน์เอาไว้ ฝ่ายทหารญวนที่ควบคุมเจ้าอนุวงศ์และครอบครัวมาถึงเวียงจันทร์ แล้วบอกทหารไทยที่เป็นทัพหน้าว่า "มินมางหว่างเด๊ จักรพรรดิแห่งญวนมีพระราชสาสน์ มาขออภัยโทษจากรัชกาลที่สามให้แก่เจ้าอนุวงศ์แล้ว พระราชสาสน์ส่งมาทางเรือสำเภาและรัชกาลที่สามพระราชทานอภัยโทษให้แล้ว" แม่ทัพหน้าของไทยต่างก็หลงเชื่อจึงให้เจ้าอนุวงศ์และทหารญวนพักที่หอคำ
เมื่อวันแรม ๗ ค่ำเดือน ๘ ตรงกับวันเสาร์ที่ ๒ สิงหาคม ๒๓๗๑ เวลาประมาณ ๑๕.๐๐ น -๑๖.๐๐ น ทหารเวียงจันทน์ก็บุกตีกองทัพพระยาพิไชยสงคราม ที่ตั้งอยูชายฝั่งโขงด้านเวียงจันทน์ การรบเป็นไปอย่างดุเดือดจนถึงขั้นตะลุมบอน ครั้งนั้นพระยาพิไชยสงคราม พระยาทุกขราษฏร์ หลวงสุเรนทรวิชิต พร้อมทหาร ๓๐๐ กว่าคนถูกฆ่าตายเกือบหมด เจ้าพระยาราชสุภาวดีแม่ทัพหลวงไทยยกทัพจากหนองบัวลำภูมาถึงพอดี มองข้ามโขงเห็นการรบตลอดเวลาจะยกพลข้ามโขงไปช่วยก็ไม่มีเรือ และทหารส่วนมากก็หลบหนีไปหมด ที่เหลือก็มีจำนวนน้อย จนค่ำหลวงรักษานาเวศกับพวก ๔๐-๕๐ คน ลอยเกาะขอนไม้ข้ามมาได้แค่นั้นเอง พระยาราชสุภาวดี เห็นกองกำลังเวียงจันทน์ยกข้ามโขงมา จึงถอยทัพออกจากค่ายพันพร้าวมุ่งหน้าไปเมืองยโสธร ฝ่ายเจ้าอนุวงศ์เข้ายึดค่ายพันพร้าวแล้วเข้ารื้อ พระเจดีย์ปราบเวียงจันทน์นำพระพุทธรูปกลับไปเวียงจันทน์ด้วย
ประวัติศาสตร์ลาวบันทึกตอนนี้ว่า ในเดือน ๘ แรม ๗ ค่ำ เวลาบ่าย ๔ โมง เจ้าอนุก็นำทหารเข้าล้อมค่ายทหารสยามที่ตั้งอยู่วัดกลาง ซึ่งเวลาเดียวกันนั้นกองทัพของพระยาราชสุภาวดี ก็ยกมาถึงบ้านพันพร้าว ทหารลาวได้ฆ่าทหารสยามตายหมดแม่ทัพทั้งสามคนตายในสนามรบ คือ พระยาพิไชยสงคราม พระยาทุกขราษฎร์ หลวงสุเรนทรวิชิต ส่วนทหารจำนวนหนึ่งที่ออกนอกค่ายไม่กล้าเข้ามาช่วยกัน ได้พากันแล่นลงของ (พากันวิ่งลงแม่น้ำโขง) เพื่อข้ามฝาก แต่ก็ถูกทหารลาวพายเรือไล่ฟันตายลงน้ำ รวมทหารสยามตาย ๔๐๐ คน ที่เหลือ ๔๕ คน ไปแจ้งต่อพระยาราชสุภาวดี พระยาราชสภาวดีได้เห็นทหารลาวไล่ฟันแทงทหารสยามกลางหาดกลางน้ำด้วยตาตนเอง จึงกลัวตายโดยเฉพาะทหารเมืองโคราชและหัวเมืองลาวอื่นๆ ที่ถูกเกณฑ์มา พากันแตกหนีหมด ในตอนแลงมื้อนั้นเจ้าราชวงศ์ได้ตัดหัวแม่ทัพสยามทั้งสามคน ที่ตายในสนามรบนั้น ไปเสียบไว้หาดทรายแคมของ (เสียบไว้ตรงหาดทรายริมฝั่งแม่น้ำโขง) แล้วตามจับทหารสยามที่ยังหลี้(ที่ยังหลบซ่อนอยู่) ตามที่ต่างๆ มาจนหมด รวมทหารสยามตายทั้งหมด ๖๐๐ คนเศษ แล้วเจ้าราชวงศ์สั่งให้เพยมนีและท้าวมหาชัย คุมพล ๓๐๐ คนข้ามไปที่บ้านพันพ้าวให้รื้อเจดีย์ปราบเวียงจันทร์ "เกลี้ยงแต่ยอดฮอดก้าน" (รื้อ ตั้งแต่ยอดเจดีย์จรดฐาน) แล้วนำเอาพระพุทธรูปที่พวกสยามลัก(ขโมย)เอากลับมาเวียง คือ พระเสริม พระแสง พระสุก พระใส ๔ องค์

ข้อมูลจาก -ประวัติศาสตร์ลาว(ดึกดำบรรพ์-ปัจจุบัน)กระทรวงแถลงข่าวและวัฒนธรรมเวียงจันทน์ 2000
-หนังสือหนองคาย ISBN 974-89559-1-5 สิทธิพร ณ นครพนม

ຕຳນານເມືອງຊຽງຄານ

เบิกฟ้าเชียงคาน ขอกล่าวเล่าขาน ล้านช้างล้านนา นำไพร่พลมา สร้างเมืองเชียงคาน เมื่อประมาณ พ.ศ. 1400 เมืองเชียงคาน เดิมตั้งอยู่ที่เมืองซะนะคาม ประเทศสาธารณะรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ซึ่งสร้างโดยขุนคานโอรสของขุนคัวแห่งอาณาจักรล้านช้าง ต่อมาพ.ศ. 2250 อาณาจักรล้านช้างแยกออกเป็น สองอาณาจักรคือ อาณาจักรหลวงพระบาง ซึ่งมีพระเจ้ากิงกิสราชเป็นกษัตริย์และอาณาจักรเวียงจันทน์
ซึ่งมีพระเจ้าไชยองค์เว้เป็นกษัตริย์ โดยกำหนดให้ดินแดนเหนือแม่น้ำเหืองขึ้นไปเป็นอาณาเขตหลวงพระบางและใต้แม่น้ำเหืองลงมาเป็นอาณาเขตเวียงจันทน์ พระอนุพินาศ เก่งกล้าสามารถ พาญาติพาหลาน สร้างเมืองปากเหือง เป็นเมืองหน้าด่าน ตั้งชื่อหมู่บ้าน เมืองใหม่ เชียงคาน ต่อมาทางหลวงพระบางได้สร้างเมืองปากเหือง ซึ่งอยู่ทางฝั่งขวาแม่น้ำโขง เป็นเมืองหน้าด่านและทางเวียงจันทน์ ได้ตั้งเมืองเชียงคานเดิมเป็นเมืองหน้าด่านเช่นกัน พ.ศ. 2320 พระเจ้ากรุงธนบุรี ได้โปรดให้เจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกกับพระยาสุรสีห์ ยกทัพไปตีกรุงเวียงจันทน์ ตีเวียงจันทน์ได้จึงได้อัญเชิญพระแก้วมรกต กลับมายังเมืองกรุงธนบุรี แล้วได้รวมอาณาจักรล้านช้างเข้าด้วยกันและให้เป็นประเทศราชของไทยแล้วได้กวาดต้อนผู้คนพลเมืองจากฝั่งซ้ายของลำน้ำโขงมาอยู่เมืองปากเหืองมากขึ้น ให้เมืองปากเหืองขึ้นไปอยู่กับเมืองพิชัย และโปรดเกล้าให้พระอนุพินาศ ( กิ่ง ต้นสกุล เครือทองศรี) เป็นเจ้าเมืองคนแรก พระราชทานชื่อเมืองใหม่ว่า เมืองเชียงคาน พระยาอรรคฮาต เจ้าเมืองเก่งกาจ ช่วยชาติพ้นภัย นำพวกตีต่อ จีนฮ่อออกไป เชียงคานจึงได้ ยกท่านเป็นพระยา ครั้นถึงสมัย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพวกจีนฮ่อได้ยกทัพมาตีเมืองเวียงจันทน์ เมืองหลวงพระบาง และได้ปล้นสะดมภ์ เมืองเชียงคานเดิม ที่อยู่ฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขง ชาวเชียงคานจึงอพยพผู้คนไปอยู่เมืองเชียงคานใหม่ (เมืองปากเหือง) เป็นจำนวนมากครั้นต่อมาเห็นว่าชัยภูมิเมืองเชียงคานใหม่(เมืองปากเหือง)ไม่เหมาะ ผู้คนส่วนใหญ่จึงอพยพไปอยู่ที่ บ้านท่านาจัน ซึ่งใกล้กับที่ตั้งของอำเภอเชียงคานปัจจุบันแล้วจึงตั้งชื่อเมืองใหม่ว่า “ เมืองใหม่เชียงคาน” ต่อมาคนไทยได้เสียดินแดนฝั่งขวา ของแม่น้ำโขงให้กับฝรั่งเศส ทำให้ปากเหืองตกเป็นของฝรั่งเศส คนไทยที่ อยู่เมืองปากเหืองจึงอพยพมาอยู่บ้านท่านาจัน หรืออำเภอเชียงคานปัจจุบัน แล้วจึงได้เปลี่ยนชื่อเมืองเป็น “ เมืองเชียงคาน” ได้ตั้งที่ทำการอยู่บริเวณวัดมหาธาตุ เรียกว่าศาลาเมืองเชียงคาน พ.ศ. 2452 พระยาศรีอรรคอาต (ทองดี ศรีประเสริฐ)ได้รับตำแห่งเป็นนายอำเภอคนแรกปีพ.ศ. 2484 ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอเชียงคานมาอยู่ ณ ที่ปัจจุบันตราบเท่าทุกวันนี้

ອັກສອນລາວສະໄໝສົມເດັດພຣະເຈົ້າອະນຸວົງ ຄວນຈະເໝືອນອັກສອນສຍາມສະໄໝດຽວກັນ

- ຫາກເຮົາອ່ານປະຫວັດສາດ ຫຼືເລື່ອງລາວກ່ຽວກັບປະຫວັດສາດໄທຍ ນັບແຕ່ ຄ.ສ 1829 ເປັນຕົ້ນ ມານັ້ນ ຫາກກ່າວເຖິງຄວາມສຳພັນໄທຍ-ລາວ ມັກຈະກ່າວເຖິງພຣະເຈົ້າອະນຸວົງ ໃນປະຫວັດສາດ ໄທຍຂານພຣະນາມຂອງພຣະເຈົ້າອະນຸວັງວ່າ "ເຈົ້າອະນຸວົງເປັນຂະບົດ" ບໍ່ວ່າແຕ່ປະຫວັດສາດກະແສ ຫຼັກ ກໍຄືປະຫວັດສາດແອ້ມ ຫຼືປະຫວັດທ້ອງຖິ່ນກໍກ່າວເຖິງພຣະເຈົ້າອະນຸວົງເປັນຂະບົດ.
- ແຕ່ປະຫວັດສາດຂອງລາວ ແຕ່ໃດໆມາ ຮູ້ເຖິງບົດບາດ ແລະຖານະຂອງພຣະມະຫາກະສັດຂອງລາວ ລ້ານຊ້າງພຣະອົງນີ້ ຄື ວິຣະສັດຜູ້ຊົງປີຊາສາມາດ ທີ່ສຳຄັນຂອງລາວພຣະອົງໜຶ່ງ, ວິຣະກະສັດຂອງ ລາວເຮົາມີຫຼາຍພຣະອົງ ຄື 1. ພຣະເຈົ້າເລີດຫຼ້າທໍຣະນີຟ້າງ່ມມະຫາຣາດ, 2. ສົມເດັດພຣະເຈົ້າອະໄພ ພູທອນບໍວອນໄຊຍະເຊຕຖາທິຣາຊ, ແລະອົງສຸດທ້າຍ ຄື ສົມເດັດພຣະເຈົ້າອະນຸວົງສາ.
- ການສຶກສາວ່າ ພຣະເຈົ້າອະນຸວົງເປັນກະບົດ ຫຼືເປັນວິຣະກະສັດແທ້ນັ້ນ ມີຊ່ອງທາງໃຫ້ເຮົາສຶກສາ ຫຼາຍຊ່ອງຕາມ ໂດຍອ້າງອີງເຖູິງຫຼັກຖານທີ່ພໍມີຢູ່ 1 ໃນນັ້ນ ຄືຫຼັກຖານທີ່ລະອຽດທີ່ເຮົາປາກົດໃນ ສີລາຈາຣືກ ທີ່ທາງເຂົ້າພັດທະສີມາວັດສີສາເກດວໍຣະມຫະາວິການນີ້ໄດ້, ໃນນັ້ນ ເຮົາສຶກສາແຕ່ພຽງ ຫຼັກຖານສຶ່ນດຽວ ແລ້ວເອົາໄປແລໃສ່ຫຼັກຖານອື່ນທາງປະຫວັດສາດແລ້ວ "ຄຳວ່າພຣະເຈົ້າອະນຸວົງ ເປັນຂະບົດນັ້ນ" ຖືວ່າເປັນເລື່ອງຄວນຫາຫຼັກຖານມາອ້າງອີງ ເພື່ອໃຫ້ຂາວ.

ຖານຂໍ້ມູນຈາຣືກໃນໄທຍ ສາມາດອ່ານໄດ້ໃນທີ່ນີ້

ຖານຂໍ້ມູນຈາຣືກໃນໄທຍ ສາມາດອ່ານໄດ້ໃນທີ່ນີ້

ພຣະນາມຂອງສົມເດັດພຣະເຈົ້າອະນຸວົງ....

 

ອ້າງອີງ

"ເຖິງ" ເປັນພາສາລາວ "ຖຶງ" ເປັນພາສາໃຜ ?

- "ໄປຮອດຈອດເຖິງ" ເປັນສຳນວນພາສາລາວ ທີ່ມີຄຳວ່າ "ຮອດ" ກັບ "ເຖິງ" ຢູ່ນຳກັນ, ຄຳວ່າເຖິງ ກັບຮອດ ແລະ ເຖິງນັ້ນມີຄວາມໝາຍດຽວກັບ ທັງສອງເປັນຄຳທີ່ສົມບູນໃນຕົວ ເວລາໃຊ້ຈະໃຊ້ "ຮອດເຖິງແລ້ວ" ກໍໄດ້ ຫຼືຈະໃຊ້ແຕ່ "ຮອດແລ້ວ" ຫຼື "ເຖິງແລ້ວ" ກະໄດ້ແຕ່  "ຮອດເຖິງ" ເຖິງວ່າ ເປັນຄຳປະສົມທີ່ສາມາດໃຊ້ປະສົມກັນໄດ້ແຕ່ບໍ່ນິຍົມໃຊ້ກົງຕົວດັ່ງນັ້ນ ມັກຈະຫາຄຳອື່ນມາປະສົມສະເໝີ ເພື່ອໃຫ້ "ຮອດເຖິງ" ມີສັນທະລັກສະນະສວຍງາມຂຶ້ນ ເຊັ່ນຄຳທີ່ມັກພົບທີ່ສຸດໃນກຸ່ມພາສາໄທລາວ, ຄື "ໄປຮອດຈອດເຖິງ, ມາຮອດມາເຖິງ" ຫຼືບາງທ້ອງຖິ່ນຈະວ່າ "ຈວບເຖິງ" ແຕ່ບໍ່ປາກົດເຫັນວ່າ "ຈວບຮອດ" ແບບນີ້ມັກຈະໃຊ້ໃນກຸ່ມ ພາສາລາວທຸກພາກ ທຸກເຜົ່າ ທັງໃນແລະນອກປະເທດ.

- ເຖິງ ເຊື່ອວ່າເປັນພາສາລາວແທ້ ຕາມຫຼັກຖານທາງສີລາຈາຣືກທີ່ມີອາຍຸ 500 ປີກັບມານີ້ເທົ່າທີ່ພົບ ແລ້ວ ເຫັນວ່າຄຳ ນີ້ປາກົດຕົວມາເຫິງນານທັງໃນ ແລະນອກປະເທດ,  ໃນຊີວິດວັດທະນະທຳຂອງຊົນ ຊາດທີ່ມີພັດທະນາມາຈາກແຫຼ່ງ ດຽວກັນນັ້ນ ຊົນເຜົ່າຕະກູນລາວ ທີ່ເວົ້າພາສາຕະກູນໄທລາວ ໃນດິນລາວທຸກໆເຜົ່າ ຄຳວ່າ "ຮອດ-ເຖິງ" ແມ່ນສື່ຄວາມໝາຍດຽວກັນໝົດ, ໃນກຸ່ມຊົນສ່ວນໃຫຍ່ໆໃນລາວ ທັງສາມພາາກໃຫຍ່ ຄື ພາສາລາວພາກເໜືອ, ພາກກາງ ແລະພາກໃຕ້ ກໍໃຊ້ ແລະສື່ຄວາມໝາຍດຽວກັນ ລວມຄົນເຊື່ອສາຍທີ່ເວົ້າພາສາວໃນປະເທດກຳປູເຈັຍ, ໃນພາກຕາ ເວັນອອກ, ຕາເວັນອອກສ່ຽງເໜືອຂອງໄທຍ, ລ້ານນາ,  ໄທໃຫຍ່ ໃນຣັດສານ, ໄທຂືນໄນຊຽງຕຸງ, ໄທລື້ໃນສິບສອງພັນນາ,  ໄທດຳ-ໄທແດງໃນສິບສອງຈຸໄທສາປາ ຫາກເຮົາສຶກສາເລິກອອກໄປກວ່ານັ້ນ ອາດຈະເຫັນວ່າຄົນທີ່ເວົ້າພາສາຕະກູນໄຕ ກະໄດນີ້ "ຮອດກັບເຖິງ" ເປັນຄຳລາວໃນກຸ່ມພາສາ ໄຕກະໄດ ຕະກູນໄທລາວທັງມວນ.

- ໃນກຸ່ມພາສາໄຕ-ກະໄດ ຕະກູນໄທລາວນັ້ນ ປັດຈຸບັນແຍກກັນຢູ່ເປັນປະເທດເອກະລາດ ມີ 2 ປະເທດ ຄື 1 ປະເທດລາວ, ປະເທດໄທຍ ເຫຼືອນັ້ນ ແມ່ນລວມຢູ່ກັບປະເທດຕ່າງໆ ທັງຈີນ, ພະມ້າ, ຫວຽດນາມ, ກຳປູເຈັຍ ແລະຮອດອິນເດັຍກະມີ ຄືລັດອັດສຳ,  ບັນດາປະຊາຊົນຄົນເຊື້ອສາຍໄທລາວ ທີ່ໄປຢູ່ກັບປະທດທີ່ຕ່າງພາສາ, ອັກສອນ ແລະວັດທະນະທຳ ແລະລະບອບການເມືອງເສດຖະກິດ ສັງຄົມນັ້ນ, ພາສາເວົ້າຂອງເຂົາຈະຕາຍລົງເປັນອັນດັບແຮກ, ບໍ່ເກີນ 3 ຊົ່ວອາຍຸຄົນ ແລະກັບປ່ຽນມາໃຊ້ພາສາຫຼັກ ອັນເປັນພາສາທາງການທີ່ສາມາດໃຊ້ໃນຊີວິດປະຈຳວັນທີ່ດີກວ່າ.

- ບັນດາຕະກູນໄທລາວທີ່ແຍກຕັ້ງປະເທດຂອງຕົນໄດ້ສົມບູນ ແລະໃຊ້ພາສາ ແລະວັດທະນະທຳ ຂອງຕົນໄດ້ສົມບູນ ແມ່ນປະເທດລາວ ແລະປະເທດໄທຍ.

- ກ່ຽວກັບຄຳວ່າ "ເຖິງ" ປະເທດໄທຍໃຊ້ "ຖຶງ"(ถึง) ເຮົາມາສຶກສານຳກັນວ່າ "ເຖິງ" ທີ່ລາວເຮົາໃຊ້ກັບ "ຖຶງ" ທີ່ໄທຍໃຊ້ ອັນໃດຖືກຕ້ອງ ແລະເປັນຄຳພາສາໄທລາວໂດຍແທ້.

- "ເຖິງ" ນີ້ດັ່ງທີ່ເຮົາສຶກສາເບິ່ງແລ້ວ ເປັນພາລາວທັງມວນ ເປັນພາສາລາວ ທີ່ສືບທອດມາຈາກພາ ສາໄທລາວຕັ້ງແຕ່ບູຮານະການ ເຫັນໄດ້ຈາກຄຳເວົ້າຂອງບັນດາຊົນເຜົ່າຕະກູນໄທລາວທັງໃນ ແລະນອກປະເທດ.

- ຜູ້ຂຽນ ຊອກເບິ່ງສີລາຈາຣືກພາສາລາວ ໃນໝວດອັກສອນລາວເດີມ(ລາວ), ອັກສອນລາວບູຮານ(ທຳ) ຈະພົບກັບຄຳວ່າ "ເຖິງ" ແລະ "ຮອດ" ນີ້ປະກົດຕົວສະເໝີ ເຊັ່ນວ່າ "ຈວບເຖິງ" ນີ້ມັກຈະພົບໃນ ສີລາຈາຣືກ ທີ່ກ່ຽວກັບການປັກປັນ ເຂດແດນ, ບ້ານ, ວັດ, ເມືອງ ສະເໝີ, ບໍ່ສະເພາະແຕ່ໃນສີລາຈາລືກເທົ່ານັ້ນ ໃນວັນນະຄະດີອັກສອນລາວບູຮານ ແລະອັກສອນລາວເດີມ ກໍມັກຈະເຫັນສະເໝີ,  ເມື່ອຜູ້ຂຽນຄົ້ນຄວ້າໃນຈາລືກອັກສອນລາວທັງສອງແບບເຫັນແຕ່ ເຖິງ ບໍ່ເຫັນຖຶງ, ກໍຄົ້ນຄວ້າໃນຈາລືກ ອັກສອນລ້ານນາກໍເປັນຄຳວ່າ "ເຖິງ" ແລະຮອດ "ຮອດ" ນີ້ໃຊ້ແທນກັນຢູ່ສະເໝີ, ຕໍ່ໄປກໍ ໄປຊອກໃນໝວດອັກສອນສຸໂຂໄທ ທີ່ຖືວ່າເປັນອັກສອນທີ່ໂດດເດັ່ນ ແລະໄທຍຖືເປັນກົກເຫງົ້າພາສາ ແລະອັກສອນ ໄທຍປັດຈຸບັນນັ້ນ ນັບແຕ່ສີລາຈາລືກອັກສອນຂຸນຣາມຄຳແຫງມາຮອດ ສີລາຈາລືກສະໄໝພະຍາລິໄທ ກັບເຫັນວ່າ ໃນ 4 ຫຼັກທີ່ໃຊ້ສຶກສາ ບໍ່ປາກົດເຫັນວ່າ "ຖຶງ" ຈະປາກົດເຫັນຄຳວ່າ "ຮອດ" ແລະ "ເຖິງ"

ຫຼັກຖານ
เกลออย่ากินเข้าเพราเลย เกลออดเข้าเพรา ให้เถิงรุ่ง. (ไตรภูมิ); มื้อ

โบราณเขียนเป็น อรญญิก หรือ อไรญิก ก็มี เช่น ในกลางอรญญิก, เมืองสุโขทัยนี้มีอไรญิก. (จารึกสยาม), (โบ) วัดอรัญญิก เช่น ไปสูดญัดกฐินเถิงอไรญิกพู้น. (จารึกสยาม). ว. ที่เกี่ยวกับป่า เช่น อรัญญิกาวาส. (ป. อาร?ฺ??ก ว่า เกี่ยวกับป่า).

ໝາຍເຫດ: ການຂຽນ ໄທ ກັບ ໄທຍ ໃນເອກະສານນີ້ ມີຄວາມໝາຍຕ່າງກັນດັ່ງນີ້
ກ. ຂຽນໄທຍ ໝາຍເຖິງຄົນໄທຍ ໃນປະເທດໄທຍ.
ຂ. ໄທ ໝາຍເຖິງຄົນໄທລາວທັງມວນ ທີ່ຢຸ່ໃນດິນລາວ ແລະນອກດິນລາວໃນປັດຈຸບັນ.
ຄ. ໄທລາວ ໝາຍເຖິງຄົນລາວທຸກເຜົ່າ.
ງ. ໄຕ-ໄທ ໝາຍເຖິງກຸ່ມຄົນໄທລາວ.

ຄົ້ນຄວ້າໂດຍ: ພຣະຄຣຸເນືອງພິລັກ ໂຊຕິທອນ

ຈາຣືກພຣະທາດບ້ານຮ້າງນ້າແຮ່

ຈາຣືກພຣະທາດບ້ານຮ້າງນ້າແຮ່

ອັກສອນທີ່ຈາຣືກ	ລາວ
ສັກຣາຊ	ພຸດທະສັກກຣາຊ 1893
ພາສາ	ລາວ
ດ້ານ/ບັນທັດ	ຈຳນວນດ້ານ 1 ດ້ານ ,u 12 ບັນທັດ
ວັດຖຸຈາຣຶກ	-
ລັກສະນະວັດຖູ	ຮູບໃບສີມາ
ຂະໜາດວັດຖຸ	ກວ້າງ 24 ຊມ, ສູງ 79 ຊມ
ບັນຊີ/ທະບຽນວັດຖຸ	1. ກອງຫໍສະໝົດແຫ່ງຊາດ(ໄທຍ) ກຳນົດເປັນ "ສນ,4" 2. ໃນໜັງສື ສີລາຈາຣືກອີສານສະໄໝໄທຍ-ລາວ ກຳນົດເປັນ "ຈາຣືກພຣະທາດຮ້ານບ້ານແຮ່"
ພົບເມື່ອ	ບໍ່ປາກົດຫຼັກຖານ.
ສະຖານທີ່ພົບ	ສະຖານນີອະນາໄມບ້ານແຮ່(ວັດພຣະທາດສີບຸນເຮືອງ) ຕຳບົນແຮ່ ອຳເພີພັງໂຄນ ຈັງຫວັດສາກົນນະຄອນ.
ຜຸ້ພົບ	ອາຈານສຸຣັຕນ໌ ວຣາງຣັຕນ໌ ແລະຄະນະນັກສຶກສາ ຈາກວິທະຍາໄລຄຣູສາກົນນະຄອນ.
ປັດຈຸບັນຢູ່ທີ່	ສະຖານນີອະນາໄມບ້ານແຮ່(ວັດພຣະທາດສີບຸນເຮືອງ) ຕຳບົນແຮ່ ອຳເພີພັງໂຄນ ຈັງຫວັດສາກົນນະຄອນ.
ພິມເຜີຍແຜ່	ສີລາຈາຣຶກອີສານສະໄໝໄທຍ-ລາວ (ກຸງເທບ ຯ ຄຸນພິນອັກສອນກິຈ, 2530) 225-227.
ປະວັດ	ສີລາຈາຣືກຫຼັກນີ້ເພິ່ງຄົ້ນພົບເມື່ອອາຈານສຸຣັຕນ໌ ວຣາງຣັຕນ໌ ແຫ່ງວິທະຍາໄລຄຣູສາກົນນະຄອນ ພານັກສຶກສາໄປສຶກສານອກສະຖານທີ່ ພາຍຫຼັງໄດ້ພາອາຈານທະວັຊ ປຸນໂນທັກ ໄປສຶກສາເມື່ອ ເດືອນເມສາ ພ.ສ 2527 ພົບສະເພາະທ່ອນບົນແລະທ່ອນລ່າງ ເດືອນສຶງຫາ 2527 ອາຈານທະວັຊ ປູນໂນທົກ ໄດ້ນຳພາບນິ້ງຈາຣືກຫຼັກນີ້ມາສະເໜີ ໃນທີ່ປະຊຸມນານາຊາດເຣື່ອງ ໄທຍສຶກສາ ທີ່ກຸງເທບ, ສາດຕຣາຈານ ດຣ. ປະເສີດ ນະ ນະຄອນ ໄດ້ສະແດງຄວາມເຫັນ ແລະໃຫ້ຄວາມສົນໃຈ ແກ່ຈາຣຶກຫຼັກນີ້ມາກ ອາຈານທະວັຊ ປູນໂນທົກ ຈິ່ງໄດ້ໃຫ້ນັກສຶກສາຜູ້ຊ່ວຍວິໄຈ ໄປຄົ້ນຫາສ່ວນຂອງຈາຣືກທີ່ຍັງຫຼົງເຫຼືອອີກຄັ້ງໜຶ່ງ ແລະພົບສ່ວນທີ່ຂາດໄປໄດ້ຄົບສົມບູນ.
ເນື້ອໃນໂດຍສັງເຂບ	ຂໍ້ຄວາມຂາຣືກກ່າວເຖິງການອຸທິດທີ່ດິນໃຫ້ແກ່ວັດຂອງເຈົ້ານາຍຣະດັບພຣະຍາ ແລະແສນ ເຊິ່ງ ເປັນຫົວໜ້າຊຸມຊົນໃນຣະແວກນັ້ນ.
ຜູ້ສ້າງ	ບໍ່ປາກົດຫຼັກຖານ.
ການກຳນົດອາຍຸ	ຂໍ້ຄວາມຈາຣືກບັນທັດທີ 4 ຣະບຸ ຈ.ສ 712 ຄື ພ.ສ 1893 ກົງກັບປີທີ່ພຣະເຈົ້າອູ່ທອງຊົງສະຖາປານາ ກຸງສີອະຍຸທະຍາ ແລະກ່ອນພຣະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມຄອງນະຄອນຫຼວງພຣະບາງ(ຊຽງທອງ) ພສ. 1896 ເຖິງ 3 ປີ, ຖ້າສັກກາຣາຊທີ່ປາກົດໃນຈາຣືກຖືກຕ້ອງ ຈາຣືກຫຼັກນີ້ຈະເປັນຈາຣືກອັກສອນໄທຍ ນ້ອຍ(ລາວ) ທີ່ມີອາຍຸເກົ່າທີ່ສຸດທີ່ພົບຂະນະນີ້ ແລະເປັນຮູບແບບອັກສອນໄທຍນ້ອຍ(ລາວ)ທີ່ໄດ້ ພັດທະນາໄປແລ້ວ ຄືມີຮູບແບບສະເພາະຕົວຫ່າງຈາກອັກສອນໄທຍສຸໂຂໄທຍສະໄໝພຣະເຈົ້າລິໄທ ທີ່ຮ່ວມສະໄໝດຽວກັນ ຈາກການສຶກສາຮູບແບບຂອງຕົວອັກສອນໃນສີລາຈາຣືກພຣະທາດຮ້າງ ບ້ານແຮ່ນີ້ ໜ້າຈະຕ້ອງທົບທວນທິດສະດີທີ່ວ່າອັກສອນໄທຍນ້ອຍໄດ້ແບບຢ່າງໄປຈາກຕົວ ອັກສອນໄທຍສະກຸນພໍ່ຂຸນຣາມຄຳແຫງ ຖ້າປາກົດຫຼັກຖານອື່ນໆສະໜັບສະໜູນອີກສ່ວນໜຶ່ງ.
ຂໍ້ມຼນອ້າງອີງ	ຮຽບຮຽງຂໍ້ມູນໂດຍ : ນະວະພັນ ພັທຣະມູນ, ໂຄງການຖານຂໍ້ມູນຈາຣືກໃນປະເທດໄທ, ສມສ, 2549, ຈາກ ທະວັຊ ປຸນໂນທົກ, "ຈາຣືກພຣະທາດຮ້າງບ້ານແຮ່" ໃນສີລາຈາຣືກອີສານສະໄໝ-ລາວ, ສຶກສາ ທາງດ້ານອັກຂຣະວິທະຍາ ແລະປະວັດສາດອີສານ(ກຸງເທບ ຯ ຄຸນພິນອັກສອນກິຈ, 2530) 225-227.
ພາບປະກອບ	ພາບສຳເນົາຈາຣືກຈາກ : ພາກວິຊາພາສາຕາເວັນອອກ ຄະນະບູຮານຄະດີ ມະຫາວິທະຍາໄລ ສີລປະກອນ, 2545(ເລກ ທະບຽນ CD; INS-TH-14, ໄຟນ໌; Sn_0400_c)
ເທັກ	ตำบลแร่, อำเภอพังโคน, แสน, วงดวงชาตา ອ້າງອີງ  ອັກສອນສະໄໝດຽວກັນ ເກັບກຳໄວ້ ໂດຍ : ພອຈ.ເນືອງພິລັກ ໂຊຕີທອນ

แกะรอยศิลาจารึกลาว"วัดวิชุน" เปิดพรมแดนวิชาการ ไทย-ลาว

มีการตีพิมพ์ข่าวการพบศิลาจารึกที่เชื่อว่าเก่าแก่ที่สุดหลักหนึ่ง รศ.ศรีศักร วัลลิโภดม พบจากบทความคอลัมน์มรดกลาว ในนิตยสารท่องเที่ยวเมืองลาว ฉบับที่ 26 เดือนกรกฎาคม-กันยายน ค.ศ.2005 นิตยสารประจำสายการบินลาว ซึ่งบุนมี เทบสีเมือง ผู้เขียนบทความดังกล่าวว่า *ศิลาจารึกดังกล่าวสร้างขึ้นเมื่อ ร.ศ.532 ตรงกับ ค.ศ.1713* จึงนำไปสู่คำถามที่ว่า ศิลาจารึกดังกล่าวสร้างขึ้นใน ร.ศ.532 จริงหรือไม่ เพราะถ้าเป็นเช่นนั้นจริง เท่ากับศิลาจารึกหลักดังกล่าวเก่ากว่าศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหง 113 ปี เพื่อแสวงหาคำตอบดังกล่าว สมาคมไทย-ลาวเพื่อมิตรภาพ และคณะนักวิชาการด้านโบราณคดีไทย ได้เดินทางไปเยือนหลวงพระบางเมื่อต้นเดือนที่ผ่านมา ไปยังวัดวิชุน ซึ่งเป็นที่ประดิษฐานของศิลาจารึกหลักดังกล่าว พร้อมกับร่วมพบปะ แลกเปลี่ยนความคิดเห็นร่วมกันกับคณะกรรมการสมาคมลาว-ไทยเพื่อมิตรภาพ และนักวิชาการลาว ทั้งนี้ วัดวิชุน หรือ วัดวิชุนนะลาด ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของเมืองหลวงพระบาง ถนนวิชุนราช สร้างขึ้นเมื่อ จ.ศ.874 หรือ ค.ศ.1512 (พ.ศ.2055) โดยพระเจ้าวิชุนราช ซึ่งเป็นกษัตริย์แผ่นดินล้านช้างเมื่อ จ.ศ.863 เพื่อเป็นที่ประดิษฐานของพระบาง ซึ่งอาราธนามาจากเมืองเวียงคำ สิมหลังเก่านั้นสร้างด้วยไม้ทั้งหลัง รูปแบบสถาปัตยกรรมเป็นแบบลาวเดิมสมัยอาณาจักรลาวล้านช้างยุคต้นคริสต์ศตวรรษ ที่ 14 มีขนาดยาว 36 เมตร กว้าง 18 เมตร ด้านตรงข้ามของสิมเป็น "พระธาตุหมากโม" ทรงโอคว่ำคล้ายแตงโมผ่าครึ่ง พระนางพันตินะเชียงเบด พระอัครมเหสีของพระเจ้าวิชุนราชโปรดฯ ให้สร้างขึ้นหลังจากสร้างวัดแล้ว 11 ปี ถือเป็นพระธาตุสำคัญองค์หนึ่งเช่นเดียวกับพระธาตุหลวงในเวียงจัน พระธาตุพนมในประเทศไทย พระธาตุชเวดากองในย่างกุ้ง พระธาตุพุทธคยาในอินเดีย ฯลฯ ค.ศ.1888 โจรฮ่อเข้ามารื้อทำลายเพื่อนำเอาของมีค่าที่ประดับอยู่บนยอดช่อฟ้าของสิมและ ยอดพระธาตุหมากโม ซึ่งเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในบริเวณวัด หลังจากนั้น พระเจ้าสักรินทร์ ซึ่งเป็นพระราชบิดาของเจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวงศ์ โปรดฯ ให้บูรณะปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่ตามแบบเดิมในปี ค.ศ.1894 เมื่อแล้วเสร็จนักปราชญ์ลาวและฝรั่งเศสได้ตกลงกันให้รวบรวมเอาโบราณวัตถุและ ศิลาจารึกตามบริเวณวัดร้าง วัดเก่าแก่ทั้งหลายที่ไม่ได้รับการเก็บรักษาที่ดีมาเก็บไว้ที่สิมวัดวิชุน เพื่อป้องกันการถูกทำลายหรือสูญหาย ในรัชสมัยของเจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวงศ์ยังมีการปฎิสังขรณ์อีกครั้ง ครั้งนี้พบโบราณวัตถุมากมาย เช่น เจดีย์ทองคำ พระพุทธรูปหล่อสำริด พระพุทธรูปทองคำ พระพุทธรูปเงิน พระพุทธรูปที่แกะสลักจากแก้ว เช่นเดียวกับพระแก้วมรกต ฯลฯ ปัจจุบันเก็บรักษาไว้ในพระราชวังหลวงพระบาง หรือพิพิธภัณฑ์เจ้ามหาชีวิต ทุกวันนี้วัดวิชุนเป็นอีกวัดหนึ่ง ที่นักท่องเที่ยวจะเข้ามาเยี่ยมชม สักการะสิ่งศักดิ์สิทธิ์ภายในวัด นอกเหนือจากวัดเชียงทอง สัญลักษณ์ของเมืองหลวงพระบาง โดยเสียค่าตั๋วคนละ 10,000 กีบ หรือประมาณ 40 บาท ด้านหน้าสิมจึงมีของที่ระลึกไว้จำหน่าย เช่น โปสการ์ด ตุ๊กตาปู่เยอย่าเยอ ฯลฯ ภายในสิมวัดวิชุนมีศิลาจารึกประดิษฐานอยู่ทั้งหมด 6 หลัก เป็นจารึกอักษรลาว 4 หลัก อักษรธรรม 2 หลัก ทั้งหมดตั้งอยู่บนแท่นไม้เรียงกันเป็นแถวทางด้านซ้ายของพระประธาน บุนมี นักประวัติศาสตร์และโบราณคดีลาว เจ้าของบทความชิ้นดังกล่าว เล่าถึงที่มาของการพบศิลาจารึกหลักนี้ว่า เมื่อสงกรานต์ ค.ศ.2001 ได้มาเยี่ยมลูกสาวและลูกเขยซึ่งอยู่ที่บ้านวิชุน เมื่อมีโอกาสจึงเข้าวัดทำบุญ และได้พบศิลาจารึกดังกล่าว "ปีแรกที่มาได้ถ่ายรูปกลับไปศึกษา เพราะอ่านไม่ออก ผมเข้าห้องสมุดไปค้นคว้า ปี 2002 มาใหม่แล้วเขียนรายงานให้กรมพิพิธภัณฑ์และวัตถุโบราณทราบ ตอนหลังผมมาศึกษาอีก แต่ไม่แน่ใจเรื่องตัวเลข เพราะอย่างเลข 2 ของลาว หางจะชี้ขึ้น แต่ในศิลาจารึกหางชี้ลง จนได้มาเห็นจารึกไทยสมัยอยุธยา เลข 2 หางเป็นแบบนี้จึงสรุปได้" บุนมีเล่าต่อไปว่า จารึกหลักนี้พบที่ไหนไม่มีใครทราบ เพราะเมื่อครั้งที่ขอมเข้ามาตีได้เผาทำลายหมด ภายหลังเมื่อมีการปฏิสังขรณ์วัดนี้แล้ว ฝรั่งเศสได้ให้รวบรวมศิลาจารึกจากวัดต่างๆ มาเก็บรักษาไว้ที่วัดนี้ ซึ่งผู้เฒ่าผู้แก่ที่เคยอยู่ที่นี่มา 60 ปี ก็ว่าตั้งแต่มาอยู่ก็เห็นศิลาจารึกนี้แล้ว *ปัจจุบันแม้ว่ากรมพิพิธภัณฑ์และวัตถุโบราณ ซึ่งเทียบเท่ากับกรมศิลปากรของไทยได้มาศึกษาศิลาจารึกหลักนี้ และขึ้นทะเบียนไว้แล้ว เพื่อไม่ให้หาย แต่ไม่เกี่ยวกับการอ่าน เพราะอ่านก็ไม่เข้าใจ จึงไม่ค่อยมีคนสนใจ* นอกเหนือจากความเป็นหลักฐานที่เป็นลายลักษณ์อักษรบอกเล่าเศษเสี้ยวหนึ่งของ ประวัติศาสตร์ลาวแล้ว ศิลาจารึกหลักดังกล่าวยังช่วยจุดประกายให้นักวิชาการทั้งไทยและลาวได้หัน หน้าเข้ามาศึกษา แลกเปลี่ยนความรู้ซึ่งกันและกัน บุนมี ซึ่งสนใจค้นคว้าเอกสารที่ว่าด้วยเรื่องราวของกลุ่มชาติพันธุ์ในดินแดนแถบนี้ ไม่ว่าจะจากใบลาน จากศิลาจารึก หรือหนังสือตามห้องสมุดในต่างประเทศ เช่น ที่ฮานอย ซึ่งมีห้องสมุดใหญ่ถึง 2 แห่ง สำหรับเก็บเอกสารโบราณๆ ไว้มากมาย เล่าว่า "การอ่านประวัติศาสตร์ต้องนึกถึงศูนย์กลางของเรื่องว่าคืออะไร ต้องเล็งจุดนั้น ผมเองบางทีอ่านแล้วก็ปวดหัวเหมือนกัน แต่เฮาก็ต้องดูว่าได้ความรู้อะไรจากมันในแง่ประวัติศาสตร์ หรือศิลปะ โบราณคดี อย่าแต่คิดว่าเรื่องของเทวดาเอาน้ำเต้าปุงมาให้ นี่ไม่มีหรอก เพราะนี่เป็นกุศโลบายเอาเทพนิยายมาเขียนเพื่อให้มีความศักดิ์สิทธิ์" ตำนานเรื่องขุนบรม ซึ่งฝ่ายลาวเชื่อว่าเกิดขึ้นในสมัยพระเจ้าวิชุนราชจึงมีขึ้น เป็นกุศโลบายเพื่อให้เกิดความสามัคคีในสมัยนั้นซึ่งเป็นช่วงปลดปล่อยทาส บุนมีเล่าต่อไปว่า ในลาวมีนักวิชาการที่สนใจศึกษาเรื่องประวัติศาสตร์เหล่านี้มากเหมือนกัน เพียงแต่ยังไม่มีการรวมกลุ่มกันเป็นสมาคม ใครไปศึกษาเอกสารที่ไหนกลับมาจะมีการบันทึกไว้ ทำให้ผู้อื่นได้รับความรู้นั้นไปด้วย และใช้ในการต่อยอด ตีความเพื่อความเข้าใจต่อไป "เอกสารของฝรั่งเศสที่ได้จากหอสมุดในเมืองฮานอย ประเทศเวียดนาม บันทึกไว้ตามคำบอกเล่าของพ่อค้าจีนว่า ได้มาค้าขายที่อาณาจักรฟูเลียว (ฟู คือ เมือง, เลียว คือ ลาว) หรือเมืองวันตัน คือเวียงจัน เมื่อ ค.ศ.705-706 ได้บรรยายว่า อาณาจักรฟูเลียวกว้างใหญ่ ทิศเหนือติดหนองแส ทิศใต้ติดฟูนัน ศิลาจารึกบางหลักว่า ค.ศ.431 เวลานั้นอาณาจักรฟูเลียวมีอักษรใช้แล้ว จนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 10 มีศิลาจารึกเป็นอักษรลาว อาณาจักรศรีโคตรบูรครองความเป็นอาณาจักรมายาวนานจนถึงศตวรรษที่ 17 พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 บุกรุกเข้ามาจึงเสียเอกราช จึงมั่นใจว่าพวกเฮาเป็นเจ้าของที่นี่ บ่ได้มาจากทางเหนือ" บุนมี กล่าวอย่างหนักแน่น "ผมตั้งข้อสังเกตว่าคนทางเหนือที่มา อย่าง พวกไทดำ ไทแดง ผู้ไท เชียงใหม่ มาจากอาณาจักรไทย-ลาว การออกเสียงแตกต่างกัน อย่าง ตัว พ เพิ่นว่า ป เฮาว่า "พ่อแม่" เพิ่นว่า "ป้อแม่" เฮาว่า "สิบสองพันนา" เพิ่นว่า "สิบสองปันนา" ภาษามันแตกต่างกัน ลาวอีสาน ลาวภาคกลางหรือเวียงจันพูดเหมือนกัน ล้านช้างก็พูดเหมือนกัน เรียกพ่อเรียกแม่เหมือนกัน ประเพณีการฝังศพก็เหมือนกัน" ขณะที่ รศ.ศรีศักร นักวิชาการมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ ให้ความเห็นว่า การเดินทางมาวัดวิชุนครั้งนี้ไม่ได้สนใจว่าศิลาจารึกลาวจะเป็นของเก่าหรือ ของใหม่ แต่ข้อความข้างในนั้นให้ความหมายมากกว่าเพราะบอกเล่าถึงสิ่งที่เกิดขึ้น ที่สำคัญคือ การศึกษาศิลาจารึกนี้เป็นการศึกษาประวัติศาสตร์ของลาวโดยลาวเอง ไม่ได้เดินตามฝรั่ง ส่วนเรื่องจุลศักราชจริงหรือไม่ ผู้เชี่ยวชาญด้านจารึกต้องมาคุยกัน อีกประการคือ เราไม่ทราบที่มาของศิลาจารึก ต้องสำรวจรอบๆ หลวงพระบางว่ามีแหล่งโบราณสถานใดที่มีอายุราวต้นพุทธศตวรรษที่ 18 คือประมาณ 1,700 ปีก่อน "ไทย-ลาว เป็นตระกูลภาษาเดียวกันในบรรดากลุ่มชาติพันธุ์ ซึ่งเป็นมอญ เขมร หรือตะเลง ปรากฏในภูมิภาคที่เป็นสุวรรณภูมิ ต่างก็สร้างบ้านแปงเมืองมาด้วยกัน ท่านบุนมีมองว่า กลุ่มที่อยู่ตรงกลางแต่เดิมคือ มอญ-เขมร กลุ่มที่เคลื่อนเข้ามาคือ ไทย-ลาว ลาว-ไทย เข้ามาและมาพบหลักฐานอันหนึ่งคือ "อาณาจักรศรีโคตรบูร" ถัดออกไปเป็นกลุ่ม "ฟูนัน" ที่อยู่ริมทะเล และถัดมาเป็นเขมร ความเห็นตรงกันที่ว่ากลุ่มไทย-ลาว ลาว-ไทยเข้ามาทางอีสาน มาตั้งเป็นอาณาจักรที่เรียกว่า "ศรีโคตรบูร ตำนานอุรังคธาตุก็สร้างขึ้นในยุคนี้ "พุทธศาสนาของหลวงพระบางไม่ได้มาจากสุโขทัยหรือล้านนา แต่มาจากศรีโคตรบูรเก่า ซึ่งอาจจะเป็นคนไทย-ลาวที่เข้ามาเมื่อแรกๆ คนเหล่านี้นับถือพุทธศาสนา ซึ่งหลักฐานของพุทธศาสนาที่สำคัญก็ยังอยู่ที่เวียงจันทน์ คือพระพุทธรูปหินสลักที่วังช้าง เป็นปางเทศนา ซึ่งเราไม่พบที่ประเทศไทย และเห็นได้ชัดว่าเป็นฝีมือคนพื้นเมือง เป็นการยืนยันถึงความเป็นพุทธเถรวาท และเก่ากว่าเขมร ส่วนหลวงพระบางเป็นเขตเศรษฐกิจทางชายแดนของเวียงจันทน์ ความเจริญของหลวงพระบางมาจากเวียงจันทน์ สมัยพระเจ้าวิชุนราชสำคัญมาก พบศิลปะคล้ายอู่ทอง และพระพุทธรูปที่พบที่วัดวิชุนก็เป็นแบบศรีโคตรบูรทั้งสิ้น มีหลายสิ่งที่ต้องทำความเข้าใจแล้วจะพบว่าการเคลื่อนเข้ามาของชาวไทย-ลาวใน ดินแดนเขตนี้มาเมื่อไร" ศิลาจารึกไทย หรือศิลาจารึกลาว ของใครจะเก่ากว่ากันนั้นไม่ใช่ประเด็น เพราะจะประเทศไทยหรือประเทศลาวก็คือกลุ่มชาติพันธุ์เดียวกัน การเดินทางไปเยี่ยมยามวัดวิชุน ที่หลวงพระบางครั้งนี้ จึงนับเป็นนิมิตหมายอันดีของการเปิดประตูพรมแดนทางการศึกษาด้านประวัติ ศาสตร์โบราณคดีของสองประเทศ

ອ້າງອິງມາຈາກ 

ເປັນຄຳຕອບ ທີ່ບໍ່ຄ່ອຍກົງຄຳຖາມ

ຜູ້ສຳພາດ(ໄທຍ): ທຸກວັນນີ້ຄົນລາວທົ່ວໄປນີ້ຍັງມອງຄົນໄທຍຍັງໄງ ?
----------
ສົມພະວັນ ສີຫາຣາດ : ບໍ່ຄ້ອຍດີປານໃດ, ທີ່ເຂົາເຈົ້າເບິ່ງເຂົາເຈົ້າຄິດ ອະແຕ່ວ້າ ເຮົາຖືກ ເຮົາຖືກດູໝີ່ນ ແລະໂຕປາຣ້ານີ້ແຫຼະ ໂຕທີ່ວ່າ ອ້າ....ຈຸດອັນທີ່ວ່າຊາດນິຍົມສູງ ເຖິງວ່າຈະກິນປາຣ້າ ມັນກະເປັນອາຫານປະຈຳຊາດຫຼັກ ມັນໆໆບໍ່ແມ່ນວ່າທຸກຄົນກິ໊ນ ແຮ໋ໆໆ ບໍ່ແມ່ນກິ໊ນທຸກໆໆມື້ລະ

ຄົນທີສອງ ຈຳເປັນເອົາມາປຽບທຽບກັບສົມພະວັນ
----------
ອີກຄົນໜຶ່ງວ່າ: ກິນປາຣ້າມັນກະແມ່ນ ເຮົາກະມີສັກສີ ວ່າຊັ້ນສາ ປາຣ້າເຖິງວ່າ ມັນກະແມ່ນເອກະລັກຂອງຄົນລາວ ທີ່ສືບທອດກັນມາ ດຽວນີ້ໄທຍ໌ຍັງເອົາໄປເປັນໂອທ໊ອບໂອຫຍັງເລີຍ ອີໆໆຮ່າໆໆ ມັນກະບໍ່ເອົາຈຸດນີ້ມາໝີ່ນປະໝາດກັນ

- ໝາຍບອກ: ທີ່ສຳຄັນ ຄຳວ່າປາຣ້ານັ້ນ ລາວເຮົາບໍ່ເອີ້ນຊື່ນີ້
- ການທິ່ທັງສອງຄົນເວົ້າວ່າປາຣ້ານັ້ນ ຕາມສັນນິຖານໃນພຶດຕິກຳຂອງຄົນທັງສອງ ແມ່ນເອນອຽງໄປຕາມຄຳຖາມຂອງຜູ້ຖາມ(ສູດທິໄຊ ຢຸ່ນ) ການລອຍຕາມລົມແບບນີ້ຖືເປັນນິໄສກົງໄປກົງມາ ບໍ່ຢຶດຕິດ ແລະລັງກຽດຂອງຄົນລາວເປັນເດີມພັນຢູ່ກ່ອນແລ້ວ ອັນນີ້ບໍ່ວ່າກັນ.
-----------------------

 ວິເຄາະຄຳຕອບສຳພາດຂອງຄົນລາວສອງຄົນ
1. ທ່ານສຸດທິໄຊ ແຮກໆໆ ໄດ້ຕັ້ງຄຳຖາມວ່າ "ທຸກວັນນີ້ຄົນລາວທົ່ວໄປນີ້ຍັງມອງຄົນໄທຍຍັງໄງ ?" ຖ້າຫາກມາໃນຄຳຖາມນີ້ ສົມພະວັນໜ້າຊິຕອບເປັນສອງປະເດັນ ໂດຍຄວາມເປັນຈິງຂອງຄົນລາວ ແລະສັງຄົມລາວທັງມວນ ຄຳຕອບທີ່ຄວນຄຳຕອບ ຄື :

ກ. ຄົນລາວໂດຍທົ່ວເປັນແລ້ວ ມອງຄົນໄທຍ໌ເໝືອນພີ່ນ້ອງໃກ້ຊິດທີ່ສຸດ ເພາະແຕ່ບູຮານນະການມາແລ້ວ ປະໂຫຍກວະລີທີ່ວ່າ "ລາວໄທຍ ເປັນບ້ານພີ່ເມືອງນ້ອງ ຫຼື ພີ່ນ້ອງລາວ-ໄທຍ ຫຼື ໄປພູ້ນກິນປາ ມາພີ້ກິນເຂົ້າ" ສາມປະໂຍກວະລີນີ້ນັ້ນ ຈະຮູ້ກັນສະເພາະໃນຄົນສອງຟາກຝັ່ງແມ່ນໍ້າຂອງເທົ່ານັ້ນ, ຜ່ານໄລຍະເວລາແຫ່ງການພັດທະນາຊາດຍຸກໃໝ່ ສາມປະໂຍກວະລີນີ້ ຄຳນີ້ອາດຊິຖືກຫຼົງລືມໄປແລ້ວ ໃນໝູ່ຄົນໄທຍທົ່ວໄປ ເພາະຖືກຊັກນຳໂດຍສື່ໄທຍ໌ ແລະການຕີຄວາມໝາຍຂອງໄທຍ໌ ຈົນເຮັດໃຫ້ກາຍເປັນພຶດຕີກຳ ແລະໃຊ່ກັນໂດຍທາງການມາຮອດບັດນີ້ວ່າ "ຜະເທດເພື່ອນບ້ານ" ສ່ວນຄົນລາວທົ່ວໄປ ໂດຍສະເພາະປະຊາຊົນຄົນລາວຕາມຊົນນະບົດນັ້ນ ມັກຈະຕອບຕາມຄຳທັງສາມປະໂຫຍກນີ້ໄດ້ຢ່າງຄ່ອງຕົວ ທັງນີ້ທັງນັ້ນຜູ້ຖາມຕ້ອງເລືອກສັນຄຳຖາມ ໃຫ້ກົງຕົວ ຈຶ່ງໄດ້ຄຳຕອບອັນບໍຣິສຸດນັ້ນ.

ຂ. ປະເດັນທີສອງ ຫາກຈະມອງທາງໜຶ່ງ ໃນໝູ່ຄົນລາວຍຸກໃໝ່ ໂດຍສະເພາະນັ້ນຄົນລາວທີ່ໄດ້ຮັບ ຂ່າວສານ ຈາກຝັ່ງໄທຍ໌ ນັບແຕ່ສະໄໝເທ້ ອຸເທນພຣົມມິນ ນິໂຄ ເທນິໂດ ເປັນຕົ້ນມານັ້ນ ຄົນລາວຮູ້ສຶກວ່າ ຄົນໄທຍບາງພວກດູຖຸູກຄວາມເປັນລາວ ແຕ່ທີ່ຈິງຄຳວ່າ ຄວາມເປັນລາວ ບໍ່ໄດ້ໝາຍວ່າ ປະເທດລາວຢ່າງດຽວ ອາດຊິໝາຍເຖິງຄົນລາວທີ່ຢູ່ໃນ ແລະນອກປະເທດດ້ວຍ, ໂດຍສະເພາະຄົນ ທີ່ຮັກຄວາມ ເປັນລາວໃນດິນແດນລ້ານນາ ແລະພາກຕາເວັນອອກສ່ຽງເໜືອຂອງໄທຍ໌ ເພາະເຮົາເຫັນວ່າ ກໍລະນີ ທີ່ອຸເທນ ແລະນິໂຄ ດູຖູກຍິງລາວນັ້ນ ບໍ່ສະເພາະແຕ່ລາວເທົ່ານັ້ນ ຕໍ່ຕ້ານ ແລະປະທ້ວງ ເຫັນວ່າ ມັນມີການປະທ້ວງກັນທີ່ເມືອງໄທຍພຸ້ນກ່ອນແລ້ວ ຈຶ່ງມີການປະສານລະຫວ່າງລາວສອງຝັ່ງໃຫ້ປະທ້ວງຄົນທັງສອງນັ້ນ ສື່ລາວຈຶ່ງຕີແຜ່ເລື່ອງລາວ ເຮັດໃຫ້ໄທຍ໌ທັງມວນມອງວ່າລາວມີອະຄະຕິຕໍ່ໄທຍ໌ ທີ່ແທ້ໄທຍ໌ມີອະຕິຕໍ່ລາວຢູ່ກ່ອນແລ້ວ ລາວພຽງແຕ່ທ່າຮັບແລະຕອບຄືນດັ່ງທີ່ຮູ້ກັນ,  ສະນັ້ນບັນຫາດັງກ່າວ ມັນບໍ່ໄດ້ເກີດຈາກຝັ່ງລາວ ແຕ່ມັນເກີດຈາກຝັ່ງໄທຍ ຈຶ່ງຂ້າມຂອງມາຝັ່ງລາວ ລາວຈື່ງຕົກເປັນທ່າຮັບເທົ່ານັ້ນເອງ.

- ຫາກສົມພະວັນຕອບແບບນີ້ ໃນຄຳຖາມແບບນີ້ ຖືວ່າເປັນແບບການທູດທີ່ໄດ້ຜົນທີ່ສຸດ ເພາະການທີ່ຄົນໄທຍ໌ດູຖູກຄວາມເປັນລາວນັ້ນ ມັນບໍ່ໄດ້ໝາຍເຖິງການດູຖູກຊາດລາວຢ່າງດຽວ ຫາກແຕ່ວ່າໝາຍເຖິງ ຄົນເຊື້ອຊາດລາວທັງໝົດ, ຫາກຄົນລາວໃນປະເທດລາວ(ບາງຄົນ) ເກັບເອົາຄຳນີ້ມາເປັນປະເດັນ ແຕ່ຝ່າຍດຽວ ມັນກໍບໍ່ແທດເໝາະກັບຄວາມເປັນຈິງເທົ່າທີ່ຄວນ ເພາະວ່າ ຄົນລາວໃນປະເທດລາວໂດຍທົ່ວໄປນັ້ນ ຍັງບໍ່ຮູ້ວ່າໃນສັງຄົມໄທຍ໌ແທ້ໆນັ້ນ ມີການດູຖູກ ຄວາມເປັນລາວຈິງຊໍ້າ ເວັ້ນເສັຍແຕ່ຄົນທີ່ໄດ້ຮັບຂ່າວສານທາງຝັ່ງໄທຍ໌ ແລະຄົນທີ່ໄດ້ເຄີຍໄປດຳ ລົງຊີວິດໃນປະເທດໄທຍ໌ເທົ່ານັ້ນ ໂດຍສະເພາະຄົນພາກອີສານ ເທົ່ານັ້ນ ຈຶ່ງຮູ້ຄວາມໝາຍທີ່ແທ້ຂອງເລື່ອງນີ້.

- ການທີ່ກ້າເວົ້າເຊັ່ນນີ້ ເຫັນໄດ້ວ່າຄົນລາວທັງໝົດບໍ່ໄດ້ຕໍ່ຕ້ານໄທຍ໌ ບໍ່ໄດ້ຮັບຮູ້ເຖິງການດູຖູກຄວາມ ເປັນລາວນັ້ນ ເຫັນໄດ້ຈາກພິດຕິກັມ ຂອງຄົນລາວສ່ວນໃຫຍ່ ຍັງມີການພົວພັນອັນດີ ກັບຄົນໄທຍ ໂດຍສະເພາະຄວາມນິຍົມຂອງຄົນລາວຕໍ່ຄົນໄທຍ ເຊັ່ນໃຫ້ກຽດຄົນໄທຍ໌ທຸກຄົນ ຄື ເຫັນຄົນໄທຍ ເວົ້າຈາຄວາມໄທຍ໌ນຳຄົນລາວ ຄົນລາວເກືອບ 99 % ມັກຈະເວົ້າຄວາມໄທຍ໌ຕ້ອນຮັບໂລດ ບໍ່ວ່າ ຈະເວົ້າຢູ່ດິນລາວ ຫຼືດິນໄທຍ໌ ເຖິງການອອກສຽງສຳນຽງໄທຍ໌ບໍ່ແຈ້ງຄົນລາວກໍພະຍາມເວົ້າຄວາມໄທຍ໌ກັບຄົນໄທຍ໌ ອັນນີ້ຖືເປັນນິໄສອັນບໍຣິສູດດັ້ງເດີມຂອງລາວ, ການບໍລິໂພກຕ່າງໆ ເຖິງວ່າໃນລາວຈະມີສິນຄ້າຈາກທົ່ວທຸກມູມໂລກ ມີຂາຍຢູ່ໃນລາວ ທາງຄົນລາວກໍຈະເລືອກບໍລິໂພກສິນຄ້າຈາກໄທຍ໌ເປັນອັນດັບຕົ້ນໆ, ການອອກຕະຫຼາດ ຂອງລາວໃນບັນດາປະຊາຊົນລາວ ທີ່ຢູ່ສອງຟາກຝັ່ງແມ່ນໍ້າຂອງ ມັກຈະໄປອອກຕະຫຼາດທີ່ເມືອງໄທຍ໌ ເໝືອນກັບການອອກຕະຫຼາດ ບ້ານຕົນເອງ ອັນນີ້ເປັນສິ່ງຢັ້ງຢຶນວ່າລາວບໍ່ໄດ້ລັງກຽດໄທຍ໌ແລະບໍ່ມີແນວຄິດຊາດນິຍົມ ເໝືອນກັບຄຳ ທີ່ສົມພະວັນອ້າງເຖິງເລີຍ (ຄຳວ່າຊາດນິຍົມ ທີ່ສົມພະວັນອ້າງເຖິງວ່າ "ອ້າ....ຈຸດອັນທີ່ວ່າຊາດນິຍົມສູງ" ມັນເປັນຄຳທີ່ບໍ່ໄດ້ບົ້ງຊີ້ ຈະແຈ້ງວ່າຊາດນິຍົມນີ້ ໝາຍເຖິງໄທຍ໌ ຫຼືລາວ") ຖ້າຫາກອ້າງເຖິງຄົນລາວແລ້ວ, ສະແດງວ່າສົມພາວນອ້າງຜິດ ເພາະວ່າ ຄຳວ່າຊາດນິຍົມ ບໍ່ໄດ້ໝາຍເຖິງ ແບບນັ້ນ, ຄຳວ່າຊາດນິຍົມ ໝາຍເຖິງຄວາມນິຍົມໃນຄວາມເປັນຊາດສູງ, ຫາກຈະມາວ່າຄົນລາວ ມີຄວາມເປັນຊາດນິຍົມແທ້ ຄົນລາວຕ້ອງ ເປັນຜູ້ມີຄວາມຮັກໃນຄວາມ ເປັນຊາດລາວຢ່າງທະນົງອົງອາດ ທັງການດຳຣົງຊິວິດ ແລະພຶດຕິກັມ, ຫາກມອງຄຳວ່າຄວາມ ເປັນຊາດນິຍົມໃນບັນດາປະຊາດໃນພາກພື້ນອາຊີນີ້ ມາອັນດັບ 1 ແມ່ນ ຫວຽດນາມ ແລະຈີນ, 2 ແມ່ນໄທຍ 3 ແມ່ນຂະເໝນ
ແຕ່ຄວາມເປັນຊາດນິຍົມຂອງຈີນ ແລະຫວຽດນາມເປັນຊາດນິຍົມແບບທີ່ກໍ່ໃຫ້ເກີດຄວາມເປັນຊສດທີ່ໝັ້ນຄົງ ຄືເຂົານິຍົມຊາດເຂົາ ໂດຍບໍ່ໄປກ້າວກ້າຍຊາດອຶ່ນ, ສ່ວນຊາດນິຍົມແບບຳທຍ໌ຍັ່ນຈະກະທົບຕໍ່ຄົນໃນຊາດຕົນແລ້ວຍັງກ້າວກ້າຍຊາດອຶ່ນອີກ ເຊັ່ນການດູຖູກຄວາມເປັນລາວຂອງປິຊົນໄທຍ໌ເຊື້ອສາຍລາວ, ສຳລັບລາວນີ້ ຖືວ່າຍັງບໍ່ທັນມີແນວຄິດຊາດນິຍົມເລີຍ ເພາະເຫັນວ່າໃນ ສັງຄົມລາວ ບໍ່ມີຄວາມຂັດແຍ້ງກັນ ໃນຄວາມເປັນຊົນຊາດ ພືດຕິກັມຂອງຄົນລາວ ບໍ່ໄດ້ມີການກະທຳ ທີ່ມີຄວາມຕໍ່ຕ້ານຊາດອື່ນເລີຍ ຄື ຢູ່ກັນແບບປົກກະຕິ ຊາດໃດໆກໍຕາມ ທີ່ມາທຳມາຫາກິນໃນລາວ ພວກເຂົາກໍຢູ່ໃນລາວຢ່າງພາກພູມ ໃນຄົນລາວ ກໍຍິນດີຕ້ອນຮັບ ແລະໃຫ້ກຽດພວກເຂົາສະເໝີ ສິ່ງທີ່ຢັ້ງຢືນໄດ້ ກໍປັດຈຸບັນຄົນນານາຊາດມາຢຸ່ລາວ ຈິໃຊ້ຊີວິດຢ່າງປົກກະຕິ ຄົຍລາວກໍບໍ່ລັງກຽດ ແລະຕໍ່ຕ້ານຫຍັງເລີຍ ອັນນີ້ຄືນິໄສຄົນລາວ ທີ່ເປັນສົມບັດຊາດມາ ແຕ່ບູຮານນະການ.

- ໃນຄຳຖາມຂ້າງເທິງທີ່ສົມພາວັນ ຕອບນັ້ນໄດ້ຍົກເອົາຄຳວ່າປາແດກ ຂຶ້ນມາເປັນຕົວຢ່າງ ແຕ່ ສົມພາວັນ ກັບເວົ້າວ່າ "ປາຣ້າ" ອັນນີ້ ມັນຍັ້ງຢືນຈະແຈ້ງແລ້ວວ່າ ຄົນລາວບໍ່ມີແນວຄິດ ຊາດນິຍົມເລີຍ ແມ່ນກະທັງສົມພະວັນເອງກໍບໍ່ມີແນວຄິດນີ້ເພາະຫຍັງ ? ເພາະຄຳວ່າ ປາຣ້ານັ້ນ ໃນພາສາລາວ ແລະຄົນລາວ ບໍ່ຮຽກຊື່ມັນເປັນເຊັ່ນນັ້ນ ຈະຮຽກວ່າ "ປາແດກ" ຫາກສົມພະວັນມີຊາດນິຍົມແທ້ ຄົງຈະຮຽກວ່າປາແດກ ເໝືອນຄົນລາວທົ່ວໄປ.

- ສ່ວນຄຳຕອບຂອງຄົນທີສອງ ທີ່ເວົ້າເຖິງປາແດກ ມີຈຸດອ່ອນຢ່າງດຽວຄືໃຊ້ຄຳວ່າ "ປາຣ້າ" ເທົ່ານັ້ນ, ເຮົາບໍ່ໄດ້ຍິນຄຳຖາມຂອງຜູ້ຖາມ ສົງໄສ ຜູ້ຖາມບໍ່ໄດ້ຖາມແບບພາບລວມ ເໝືອນເຂົາຖາມ ສົມພາວັນ ຄົງຈະຖາມເຖິງເຣື່ອງປາຣ້າໂລດ ຈຶ່ງເຫັນໃຫ້ຄົນນີ້ຕອບໄປເຊັ່ນນັ້ນ ເນື້ອໃນຄຳຕອບ ຂອງຄົນທີສອງ ຖືກວ່າຕອບແບບສ້າງສັນ ສົມຄວນ ເພາະມີລັກສະນະ ແລະທັດສະນະທີ່ດີສົມຄວນ ສ່ວນຜູ້ອື່ນໆ ກໍໃຫ້ວິເຄາະກັນໄປເອງ.

- ຢ່າງໃດກໍຕາມການທີ່ເອົາເລື່ອງນີ້ ມາເວົ້າ ກໍບໍ່ແມ່ນເພື່ອສ້າງບັນຫາໃຫ້ເກີດຄວາມແຕກແຍກລະ ຫວ່າງລາວ-ໄທຍ ແຕ່ເອົາມາສຶກສາ ຕາມເລື່ອງລາວ ຫຼືວີດີໂອທີ່ເຂົາສ້າງມາກ່ອນແລ້ວ ໃຫ້ຄົນລາວມີແນວຄິດກວ້າງໆ ແບບພື້ນຖານວັດທະນະທັມລາວ ແທ້ໆ ແລະການໃຊ້ພາສານັ້ນ ກໍຄວນທີ່ຈະສຶກສາ ໃຫ້ມີຄວາມຈະແຈ້ງໃນເຫດຜົນ ຕາມແນວທາງ ຂອງພັກ ແລະລັດເຮົາສອນໄວ້ ຄືພົວພັນອັນດີກັບທຸກປະເທດໃນໂລກ ຕ່າງຝ່າຍຕ່າງໄດ້ຜົນ, ອັນໜຶ່ງ ພະນະທ່ານໄກສອນ ພົມວິຫານ ກໍໄດ້ກ່າວສະເໝີວ່າ "ບົວບໍ່ໃຫ້ຊໍ້ານໍ້າບໍ່ໃຫ້ຂຸ່ນນັ້ນໃຊ້ໄດ້ກັບທຸກວຽກງານແລ"

ບ້ານລາວ ໃນໄທ1

ຄົນລາວໃນໄທຍ5

ຄົນລາວໃນໄທຍ4

ຄົນລາວໃນໄທຍ3

ຄົນລາວໃນໄທຍ2

ຄົນລາວໃນໄທຍ1

ຈຳປາມາລາລາວ

ໃຜຖືທ້າຍ

ອັດຕະລັກລາວ

- ອັດຕະລັກ ຄື ສິ່ງສະແດງເຖິງຕົວຕົນອັນແທ້ຈິງຂອງສິ່ງນັ້ນໆ, ຄົນນັ້ນໆ, ສັງຄົມ, ຊຸມຊົນ ແລະຊາດນັ້ນໆ ອັດຕະລັກລາວ ຄື ສິ່ງສະແດງເຖິງຕົວຕົນອັນແທ້ຈິງຂອງລາວ ມີຫຼວງຫຼາຍພາຍມາກ ແຕກຕ່າງກັນໄປແຕ່ລະຊຸມຊົນ, ທ້ອງຖິ່ນ, ພູມີພາກ, ສັງຄົມ, ຊົນຊາດ ແລະອື່ນໆ.
- ອັດຕະລັກລາວ ເປັນທີ່ເອກະອ້າງທະນົງໃຈລວມຂອງຊົນຊາດລາວ ທີ່ເປັນໝວດໃຫຍ່ໆໄດ້ແກ່.
​
໑. ພາສາລາວ ເປັນພາສາຄຳໂດດໆ ແລະເປັນຄຳທີ່ຜັນສຽງໄປຕາມວັນນະຍຸດເໝືອນສຽງດົນຕຣີ ພາສາລາວກຳເນີດມາຈາຄົນລາວ ຄົນລາວທົ່ວປະເທດມີສຳນຽງແຕກຕ່າງກັນ ແຕ່ວ່າໂຄງສ້າງປະ ໂຫຍກຂອງພາສາ ແລະການສື່ພາສານັ້ນ ແມ່ນເໝືອນກັນ ສະນັ້ນເຖິງວ່າສຳນຽງສຽງເວົ້າຂອງຄົນ ລາວຈະຕ່າງກັນ ແຕ່ກໍຟັງກັນຮູ້ເລື່ອງ ອັນໜຶ່ງພາສາລາວນັ້ນສຽງກັບຮູບແມ່ນກົງກັນທຸກໆຕົວ ເຖິງວ່າພາສາລາວສ່ວນຫຼາຍໄດ້ຮັບອິດພົນມາຈາກພາສາປາລີ, ສັນສະກິດ ແລະພາສາອື່ນໆກໍຕາມ ສຽງເວົ້າກັບອັກສອນແມ່ນກົງກັນສະເໝີ.

໒. ອັກສອນ ຊົນຊາດລາວ ເປັນອະຣະຍະຊາດ ສະນັ້ນຄົນລາວຈຶ່ງມີອັກສອນເປັນຂອງຕົນເອງເຖິງ ສອງແບບ ຄື ອັກສອນລາວບູຮານ ແລະອັກສອນລາວເດີມ(ອັກສອນທຳ) ແຕ່ກ່ອນອັກສອນລາວ ມີຮູບອັກສອນຫຼວງຫຼາຍເກືອບເຖິງຮ້ອຍຮູບ ແຕ່ໜ້າເສັຍດາຍາມາເຖິງປັດຈຸບັນນີ້ ອັກສອນລາວ ຍັງເຫຼືອແຕ່ ໒໘ ອັກສອນລວມແລ້ວ ຮູບອັກສອນລາວປັດຈຸບັນຍັງບໍ່ເກີນ ໔໐ ຮູບ, ສ່ວນອັກສອນທຳ ຖືວ່າເກືອບສູນສິ້ນຈາກຄົນລາວໄປແລ້ວ (ເພາະອັກສອນນີ້ໄດ້ຮຽນແຕ່ໃນວັດ ບາງວັດເທົ່ານັ້ນ).

໓. ອາຫານລາວ ມີຫຼວງຫຼາຍພາຍມາກ ນັບແຕ່ລາບ, ກ້ອຍ, ຊອຍ, ແຊ່, ໝັກ, ດອງ, ຂົ້ວ, ຈືນ, ຕົ້ມ, ອ່ອມ, ເອາະ, ໝົກ, ຫຼາມ, ປິ້ງ, ຢ້າງ, ຈີ່, ແຈ່ວ, ຕົ້ມ, ແກງ, ແລະອີກຫຼວງຫຼາຍພາຍມາກ, ພາເຂົ້າລາວພາໜຶ່ງໃນຄາບໜຶ່ງ ຈະມີອາຫານລວມກັນບໍ່ຕໍ່າກວ່າ ໖ ເຍື່ຶອງ, ທີ່ສຳຄັນໃນພາເຂົ້າຂອງລາວ ມັກຈະຂາດບໍ່ໄດ້ ຄື ແຈ່ວກັບຜັກ, ຄົນລາວເປັນຄອບຄົວໃຫຍ່ຢູ່ນຳກັນ ດ້ວຍຄວາມສາມັກຄີ ສະນັ້ນ ການກິນເຂົ້າທຸກໆຄັ້ງມັກຈະມີກະໂຕກ, ພາເຂົ້າ ເປັນຫຼັກ ອາຫານຖືເປັນອັດຕະລັກສຳຄັນຂອງລາວ ທັງເປັນມວນລວມຂອງຊາດ ແລະປະຈຳທ້ອງອີກ ເພາະວ່າເຮົາເຫັນວ່າ ຫາກເຮົາເຫັນອາຫານເຮົາກໍຮູ້ໄດ້ໂລດວ່າ ມາຈາກທ້ອງຖິ່ນໃດ ເຊັ່ນ ເອາະຫຼາມ ຮູ້ໂລດວ່າມາຈາກເມືອງຫຼວງ, ປາກະເຕົາ ແລະປາເຄັມປາສ້ອຍ ກ້ອຍພັນ ຮູ້ໂລດວ່າມາຈາກເມືອງໂຂງ(ສີທັນດອນ) ນົກແອ່ນຮູ້ໄດ້ໂລດວ່າມາກຈາກຊຽງຂວາງ ເຫຼົ່ານີ້ເປັນຕົ້ນ.

໔. ເຄື່ອງແຕ່ງກາຍ ເຖິງວ່າດຽວນີ້ປະເທດຊາດພັດທະນາ ຄົນລາວກໍເປັນຊາດໜຶ່ງໃນໂລກທີ່ພັດທະນາ ແຕ່ຄົນລາວຍັງນຸ່ງເຄື່ອງທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງຊາດຢູ່ ໂດຍສະເພາະຍິງລາວ.

໕. ຮີດຄອງລາວ ຄົນລາວເປັນອະຣະຍະຊາດ ຈຶ່ງມີຮີດຄອງທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງຕົນ ເຊິ່ງປາກົດ ເປັນລາຍລັກອັກສອນໃນຮີດສິບສອງ ຄອງສິບສີ່ ຮີດເຫຼົ່ານີ້ ຍັງຄົງໝັ້ນໃນສັດທາແຫ່ງຄົນລາວບໍ່ມີວັນຈະເລືອນຫາຍ.

ໂດຍ: ພຣະຄຣູເນືອງພິລັກ ໂຊຕິທອນ
(ບົດຄວາມຂຽນເພື່ອເປັນສົມບັດສາທາລະນະ ຫາກທ່ານນຳໄປໃຊ້ເພື່ອການຄ້າ ຄ້າຕ້ອງປຶກສາເຈົ້າຂອງບົດກ່ອນ)

ອ້າງອີງ
http://watvichitdhammaram.blogspot.com/

ເບັຍກັບໝາກບູນ

ຍຶ້ມນິຣັນດ໌

ສະຫຼອງວັນເກີດ

ມະນີໂຄດລາໂລກ

ຄວາມລັບເປັນເຊັ່ນໃດ ?

ເວົ້າ

ການປະກວດການອອກແບບ ໜັງສືເພື່ອກະກຽມບັນຍັດອັກສອນລາວ

- ທາງສະພາຣາຊະບັນດິດຈັນທະບູຣີ ມີສຳນັກງານໃຫຍ່ຢູ່ວັດຈັນທະບູຣີ ເຊິ່ງມີສົມເດັດເຈົ້າເພັດຊະຣາດເປັນອົງ ປະມຸກ ເຊິ່ງມີສະມາຊິກທັງຝ່າຍສົງ ແລະຄະຣືຫັດ ປີ ໑໙໓໐ ນັ້ນແມ່ນກະກຽມບັນຍັດອັກສອນລາວ ເປັນອັກສອນຂອງຊາດ ສະພາຈັນທະບູຣີໄດ້ມີໜ້າທີ່ກະກຽມ ຮູບອັກສອນເພື່ອບັນຍັດເປັນອັກສອນຊາດ ໃນນັ້ນແນວຄວາມຄິດ ຂອງລາວເອງ ມີແນວຄິດອອກເປັນ ໓ ຢ່າງ ຄື
໑. ຝ່າຍໜຶ່ງ ໂດຍສະເພາະຝ່າຍຣາຊະສຳນັກຢາກໄດ້ອັກສອນລາວເດີມ (ທັມ) ເປັນອັກສອນຊາດ.
໒. ຝ່າຍໜຶ່ງ ແມ່ນຢາກໄດ້ອັກສອນລາວບູຮານ(ອັກສອນລາວ) ເປັນອັກສອນຊາດ.
- ຍ້ອນວ່າລາວ ມີການຖົກຖຽງກັນ ເພາະມີອັກສອນ ໒ ແບບ ທັງສອງແບບລ້ວນແຕ່ເປັນອັກສອນລາວດ້ວຍກັນທັງນັ້ນ ດ້ວຍເຫດນັ້ນ ຈຶ່ງມີຝ່າຍທີ ໓ ເກີດຂຶ້ນ ຄືໃຫ້ເອົາອັກສອນໂຣມັນມາຂຽນແທນອັກສອນລາວ ແຕ່ລາວທັງສອງຝ່າຍ ບໍ່ຍອມ ຈຶ່ງໄດ້ຕົກລົງເອົາອັກສອນ ລາວບູຮານເປັນອັກສອນຊາດ(ຂຽນທາງການຣາຊະອານາຈັກ) ແລະເອົາອັກສອນ ລາວເດີມ ເປັນອັກສອນທາງສາສນາຈັກ ຈຶ່ງຮຽກອັກສອນທັມມາຮອດບັດນີ້.

 

(ແຜ່ນພາບນີ້ ເດີມຢູ່ທີ່ວິທະຍາໄລສົງ ເປັນສົມບັດຂອງສະຖາບັນການສຶກສາສົງ ທີ່ຕົກທອດມາຈາກສະພາຈັນທະບູຣີ ເມື່ອກ່ອນມີຈຳນວນຫຼາຍພາບ ແລະຫຼາຍແບບ ນ້ອຍມີການປ່ຽນແປງຫ້ອງການເລື້ອຍໆ ຈຶ່ງມີຜູ້ເອົາໄປ ແລະບາງຄັ້ງກໍປະຖິ້ມ ທ່ານອາຈານຄຳຫຼ້າ ພວງສະຫວັດ ອາຈານປະຈຳວິທະຍາໄລສົງເກັບໄວ້ ແລະປິດໄວ້ຫ້ອງການຂອງທ່ານ ຕໍ່ມາມີຄົນໄທຍມາເຫັນກໍຂໍຢືມເອົາໄປກອບປີທີ່ເມືອງໄທຍ ບັດສົ່ງກັບມາຄືນພັດເອົາສະບັບກອບປີສົ່ງມາ ສະບັບແທ້ເຂົາເອົາໄວ້ ອາຈານຄຳຫຼ້າກໍປາກບໍ່ອອກໄດ້ແຕ່ຈົ່ມເສັຍດາຍ)

- ບາດນີ້ ມາເວົ້າເລື່ອງອັກສອນລາວ ທີ່ເຫັນໃນພາບ ເປັນຜົນງານຂອງຣາຊະບັນດິດສະພາຈັນທະບູຣີ ທີ່ປະກວດການອອກແບບ ເພື່ອບັນຍັດອັກສອນລາວ ແຕ່ເມື່ອຄະນະໄດ້ເລືອກເອົາອັກສອນລາວບູຮານ ເປັນອັກສອນຂອງຊາດ ເອົາອັກສອນລາວເດີມ ເປັນອັກສອນຣາຊະອານາຈັກ ອັກສອນຂອງຊາດ ກໍໄດ້ປ່ຽນແປງໄປ ຕາມກາລະສະໄໝຂອງການປ່ຽນແປງຂອງຊາດ ມາຮອດປັດຈຸບັນ ມີຮູບແບບ ແລະວິທີການຂຽນ ດັ່ງທີ່ເຮົາເຫັນປັດຈຸບັນນີ້, ສ່ວນອັກສອນລາວເດີມ ບັນຍັດໃຫ້ໃຊ້ທາງສາສນາຈັກ ແຕ່ເມື່ອມາເບິ່ງທາງພຶດຕິກັມແລ້ວ ອັກສອນເລົ່ານີ້ບໍ່ໄດ້ໃຊ້ໃນສາສນາຈັກຢ່າງເຕັມທີ່ ພຽງແຕ່ໃຊ້ໃນທາງວັດທະນະ ທຳທາງພຸດທະສາສນາເທົ່ານັ້ນ ດັ່ງເຮົາຈະເຫັນໄດ້ຈາກ ໜັງສືໃດທີ່ຂຽນບັນທຶກ ການເທດ ຈຶ່ງໄດ້ເອົາອັກສອນລາວເດີມບັນທຶກ ເຊັ່ນໃນໃບລານເທົ່ານັ້ນ, ສ່ວນທາງຣາຊະການສົງ ກໍຍັງຄົງໃຊ້ອັກສອນລາວ ບັນທຶກເໝືອນເດີມ ສະນັ້ນອັກສອນລາວເດີມ ເຊິ່ງຄົນຮຽກວ່າອັກສອນທັມນີ້ ຈຶ່ງຕາຍລົງເທື່ອລະເລັກລະນ້ອຍ ເພາະວ່າເມື່ອການສຶກສາສະໄໝໃໝ່ມີຄວາມຈະເຣີນຂຶ້ນ ການສຶກສາສົງກໍໃຊ້ອັກສອນທາງການຮຽນສອນ ອັກສອນລາວເດີມກໍບໍ່ມີຄວາມຈຳເປັນທີ່ຈະໃຊ້, ມີແຕ່ຮຽນເອົາໄວ້ເພື່ອເທດເທົ່ານັ້ນ ພຣະສົງເອງກໍມີຈຳນວນໜ້ອຍ ບໍ່ເກີນ ໓-໔ ໝື່ນອົງຢູ່ແລ້ວ ປະຊາຊົນສ່ວນໃຫຍ່ກໍບໍ່ມີໃຜອ່ານອອກຂຽນໄດ້ ພຣະສົງເມື່ອສຶກອອກໄປແລ້ວ ກໍບໍ່ໄດ້ໃຊ້ (ເວັ້ນແຕ່ມັກ) ຈຶ່ງເທົ່າກັບວ່າອັກສອນນີ້ຕາຍແລ້ວ.

- ຫາກອັກສອນລາວເດີມຕາຍ ກໍເທົ່າກັບຊາດພິການໄປເຄິ່ງໜຶ່ງ ເພາະວ່າວັດທະນະທັມລາວທັງມວນໄດ້ ຖືກບັນທຶກໄວ້ດ້ວຍອັກສອນນີ້ ເມື່ອຄົນອ່ານອັກສອນນີ້ບໍ່ໄດ້ ກໍບໍ່ເຂົ້າໃຈວັດທະນະທັມ ແລະຄວາມເປັນມາຂອງ ຊາດຕົນ.

- ໜ້າເສັຍດາຍຢ່າງໜຶ່ງ ຫາກທາງການສະໄໝກ່ອນເລືອກເອົາອັກສອນທັມເປັນອັກສອນຂອງຊາດມາແຕ່ຕົ້ນ ການຂຽນອັກສອນລາວ ອາດຊິບໍ່ຜິດຜ້ຽນໄປຫຼາຍ ເພາະຫຍັງ ເພາະການຂຽນຂອງອັກສອນທັມນັ້ນມັນໄດ້ບັງ ຄັບໃຫ້ຂຽນຕາມເຄົ້າໃນໂຕຂອງມັນເອງ ແມ່ນຈະປ່ຽນແປງກໍຍາກ. 

ສຳລັບຜູ້ຮຽນຟິສິກ Buddism and Quantum

ຄວາຽ

ນຳ້ຂອງບ້ານຂ້ອຍ

ທະນະບັດໃບແສນ

ທະນະບັດທີ່ລະລຶກ ໔໕໐ ປີ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ປີ ໒໐໑໐

ສາມາດຈໍຣະຈອນໄດ້ໃນທ້ອງຕລາດຕາມປົກກະຕິ

ພິມອອກມາຈໍຣະຈອນໃນທ້ອງຕລາດຕາມປົກກະຕິກຳນົດອອກໃຊ້ວັນທີ ໑ ກຸມພາ ໒໐໑໒ ນີ້

ຮັກແທ້ຫ້າມກອດ

ທຳມະຊາດອາດອະໄພ