ລາວມາເປັນເຈົ້າຂອງແຫຼມທອງ ຫຼືສຸວັນນະພູມເຫິງແລ້ວ

(ພາບ1) ເປັນພາບສົມມຸຕິຖານຕາມທິດສະດີວ່າ ຊົນຊາດໃນສຸວັນນະພູມ ມາຈາກສອງແຫຼ່ງຄື ອິນເດັຍ ແລະຈີນ, ເສັ້ນຂຽວ ສົມມຸຕິຖານໃຫ້ເຫັນວ່າຄົນມາຈາກພາກໃຕ້ອິນເດັຍ ເສັ້ນສີສົ້ມສົມມຸຕິຖານໃຫ້ເຫັນວ່າຄົນມາຈາກຈິນຕອນໃຕ້.

(ພາບ 2) ເປັນພາບສົມມຸດຕິຖານ ຈາກປະຫວັດສາດຫຼາຍແຫ່ງທີ່ບອກວ່າ ໄທລາວ ມາຈາກອິນເດັຍ ແລະຈີນ ຫຼືມາຈາກອິນເດັຍແລ້ວເຂົ້າຈີນ ຈຶ່ງເຂົ້າມາສຸວັນນະພູມ ຫຼືມາທັງສອງແຫຼ່ງເລິຍ)

(ພາບ 3) ສົມມຸດຖານທາງປະຫວັດສາດທີ່ວ່າ ດິນແດນສຸວັນນະພູມ ເປັນດິນແດນຂອງພວກຂອມ-ມອນ-ຂະແມ່ຣ໌ ມາກ່ອນ ໄທລາວອົບພະຍົມມາທີຫຼັງ ຫາກເປັນເຊັ່ນນັ້ນຈິງ ສະແດງວ່າ ໄທລາວມາແຫຍ້ມອນ ແລະຂະແມຣ໌ອອກຈາກັນ ແລ້ວສຍາມຫາຍໄປໃສ ? ເມື່ອສຍາມທີ່ກາຍມາເປັນໄທຍ໌ປັດຈຸບັນ ເປັນໄທລາວພວກໜຶ່ງ ຫຼືສຍາມຖືກແຍ້ລົງໄປແຖວສຸຣາດ ແລະດອນຊວາ)
------------------

- ຈາກສະຕະວັດ ທີ 4-12- ຊົນຊາດອ້າຍລາວ ສາມາດລວມຕົວກັນເປັນອານາຈັກ ຮຽກວ່າອານາຈັກນ່ານເຈົ້າ ເຊິ່ງແປວ່າ “ເຈົ້າທິດໃຕ້” ເຊິ່ງກໍໄດ້ສູນສິ້ນຊື່ລົງເມືອ່ປີ ຄ.ສ 1253 ເພາະຈັກກະພັດຈີນອົງແຮກໃນຣາຊະວົງຫຍວນ ຄືພຣະເຈົາກຸບໄລ ຂ່ານ ຜູ້ນໍາຊາດມົງໂກລີໄດ້ຍົກທັບມາຕີນ່ານເຈົ້າແຕກໄປ ຊົນຊາດອ້າຍລາວ ໃນຂະນະນີ້ ຊົນຊາດອ້າຍລາວໄດ້ສ້າງອານາ ຈັກຂອງຕົນຂຶ້ນອີກ ຊື່ອານາຈັກໜອງແສ ຮຽນຕົນເອງວ່າ “ອ້າຍລາວ ແລະອີກພວກໜຶ່ງລົງມາທາງໃຕ້ຮຽກຕົນເອງ ວ່າງາຍລາວ ແຕ່ທັງສອງພວກກໍຮຽກຕົນເອງວ່າ “ໄທລາວ” ໄປຢູ່ທີ່ໃດ ກໍຮຽກຕົນເອງວ່າໄທນັ້ນໆ ແຕ່ຍັງຖືວ່າຕົນເປັນລາວ ຢູ່,  ເມື່ອຖືກຈີນຮຸກຮານ ຈຶ່ງຕ້ອງອົບພະຍົບລົງມາໃນດິນແດນສຸວັນນະພູມ ເຊິ່ງຕໍ່ມາໄດ້ສ້າງຕັ້ງອານາຈັກລາວຈົກ (ລາວຈັກກະຣາດ) ມີເມືອງສຸວັນນະໂຄມຄຳເປັນສູນກາງ ແລະເປັນເມືອງ ສຳຄັນ, ໄທລາວທີ່ທີ່ຮຽກຕົນເອງວ່າ “ລາວຈັກກະຣາຊ”ນີ້, ລົງໃນແຖບແມ່ນຳ້ຂອງ ໄດ້ຕໍ່ສູ້ກັບຊົນຊາດເດີມຄື ຂອມດຳ ເຊິ່ງ ໄດ້ແຜ່ອິດທິພົນເໜືອຊົນຊາດ ລາວ້(ລາວະ)ກ່ອນໜ້ານີ້ ຈຶ່ງເອົາຊະນະເຈົ້າຂອງຖິ່ນເດີມ ຄືຂອມ ແລະລະວາ ແລ້ວຂະຫຍາຍ ອຳນາດຂອງຕົນ ກວ້າງຂວາງອອກໄປຮອດແມ່ນຳ້ປິງ-ຍົມນ່ານ ຊົນຊາດໄທລາວຈົກກໍຕັ້ງອານາຈັກຂອງຕົນທີ່ແຄວ້ນຫະ ຣິພຸນໄຊ ເຊິ່ງມີຂອມ ແລະລະວ້າເປັນເຈົ້າຂອງເດີມສຳເຣັດ ພາຍລຸນມາຈຶ່ງໄດ້ຕັ້ງອານາຈັກຊຽງແສນຢູ່ຝັ່ງກົງກັນຂ້າມ ກັບສຸວັນນະໂຄມຄໍາໃນໄລຍະຫຼັງ, ໄທລາວອີກພວກໜຶ່ງໄດ້ເຂົາຢຶດອໍານາດຂອງຂອມ ທີ່ແຄວ້ນສຸໂຂໄທ ສະຖາປານາຕົນເປັນ ຣັດໄທ(ບໍ່ແມ່ນໄທຍ໌)ຈະແຈ້ງ, ອານາຈັກສຸໂຂໄທໄດ້ຕົກຢູ່ໃນອຳ ນາດຂອງຂອມລົບບູຣີ ເຊິ່ງເຊື່ອວ່າເຈົ້າຂອງດິນແດນລົບ ບູຣີນັ້ນແມ່ນອານາຈັກຂອງອ້າຍລາວພວກໜຶ່ງ ທີ່ອົບພະຍົບລົງມາກ່ອນໄທລາວ ແຕ່ຢູ່ພາຍໃຕ້ອຳນາດຂອງຂອມທີ່ຂະ ຫຍາຍອິດທິພົນຂຶ້ນມາໃນສະໄໝໄຊຍະມັນທີ 2 ເມື່ອຂອມຄ່ອຍໆ ເຊື່ອອຳນາດລົງໄທລາວກໍລວມຕົວກັນມີພະລັງເຂັ້ມແຂງ ກໍປະກາດຕົວເປັນອິດສະຫຼະ ມີເມືອງສຸໂຂໄທເປັນຣາຊະທາ ນີ, ພວກໜຶ່ງກໍປະກາດຕົນເປັນອານາຈັກລາວຈັກຣາດທີ່ ຊຽງແສນ-ຫະຣິພຸນໄຊ ຂະຫຍາຍຕົວໄປຈົນຮອດຊຽງຕຸງ(ຊຽງທຸງ),  ສ່ວນລາວອີກພວກໜຶ່ງໄດ້ຕັ້ງຫຼັກໝັ້ນຢູ່ຊຽງຮຸ່ງ ຮຽກຊືຕົນ ເອງວ່າໄຕລື້.

- ສ່ວນລາວອີກພວກໜຶ່ງອົບພະຍົບໄປທາງອ່າວຕົງແກງ ຊາຍຝັ່ງທະເລຕາເວັນອອກ ຂອງຫວຽດ ແລະຕາເວັນອອກ ສ່ຽງໃຕ້ຂອງຈີນຮຽກຕົນເອງວ່າຈ້ວງ ແລະອີກພວກໜຶ່ງໃນຫວຽດນາມຮຽກຕົນເອງວ່າໄທດໍາ-ໄທແດງ(ໄຕດຳ-ໄຕແດງ) ມີສູນກາງຢູ່ເມືອງແຖນ, ຫຼືທຽນ ຖືສາສນາແຖນ, ໄທ້(ກະໄທ້).

- ອ້າຍລາວພວກໜຶ່ງລົງມາທາງແມ່ນໍ້າລ້ານຊ້າງ ມາຕັ້ງສຸວັນນະໂຄມຄໍາກ່ອນ ຫຼັງຈາກສຸວັນນະໂຄມຄຳແຕກ ກໍໄປຕັ້ງ ຊຽງແສນໃນໄລຍະຫຼັງ,  ອີກພວກໜຶ່ງໄປ ຕັ້ງເມືອງຊວາ ວ່າຊຽງດົງ-ຊຽງທອງ, ລາວພວກໜຶ່ງຕັ້ງ ອານາຈັກຂອງ ຕົນຢູ່ແຖວແມ່ນໍ້າປິງ ຍົມແລະນ່ານ ຕໍ່ມາຣວມຕົວເປັນຣາຊະທານີ ມີເມືອງນະຄອນພິງເປັນໃຫຍ່ເຊິ່ງມີລາວຈັກກະຣາດ (ເຜົ່າຍວນ)ກຳອຳນາດ ແລະມີໄຕລາວເຜົ່າອື່ນໆ ເປັນເມືອງບໍຣິວານ ສ່ວນເມືອງລົບບູຣີ ກໍກາຍເປັນເມືອງຮອງທີ່ໄຮ້ອຳນາດລົງ.

- ສ່ວນລາວອີກພວກໜຶ່ງໄດ້ລົງໄປຕາມແມ່ນ້ຳເຈົ້າພຣະຍາ ຕັ້ງບ້ານເຮືອນຂອງຕົນໃນດິນແດນຂອງສາມເທດ ຫຼືສຍາມ ເທດ ເຊິ່ງມີອຳນາດເຂັ້ມແຂງຢູ່ແຄວ້ນອາໂຍທະຍາ, ຊາວສຍາມນັ້ນສັນນິຖານວ່າ ເປັນຊົນເຜົ່າໜຶ່ງຂອງຂອມ ແຕ່ມີອຳ ນາດຕັ້ງຣັດຂອງຕົນໄດ້ ເມື່ອຄົນໄທລາວ ເຂົ້າໄປຕັ້ງບ້ານເຮືອນຢູ່ໃນອານາເຂດຂອງສຍາມ ເຣືອງເດດບັນເຂື່ອນຂິດ ໃຫ້ ທັດສະນະວ່າ “ໄທລາວໄດ້ອົບພະຍົບລົງມາຢູ່ໃນດິນແດນຂອມສຍາມ ກໍໄດ້ກືນຊາດສຍາມທາງວັດທະນະທຳ, ສາຍເລືອດ ແລະພາສາ…” ເຮັດໃຫ້ຊົນຊາດສຍາມໄດ້ຮັບວັດທະນະທັມໄທລາວຫຼາຍຂຶ້ນ ການທີ່ລາວສາມາດກືນຊາດສຍາມດ້ວຍວັດ ທະນະທຳ, ພາສາ ແລະສາຍເລືອດໄດ້ນັ້ນ ທາງໜຶ່ງສັນນິຖານວ່າ “ຄົນລາວມີຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍກວ່າສຍາມ ເຊິ່ງໃນຂະ ນະນັ້ນສຍາມເອງ ກໍທຳສົງຄາມ ແລະເປັນຄູ່ອາຣິກັບຂອມຢູ່, ສຍາມຕ້ອງການກຳລັງພົນທີ່ຈະຕໍ່ສູ້ກັບຂອມ ສຍາມຈຶ່ງ ທຳຕົວເປັນມິດກັບຄົນໄທລາວຄັນການເວລາລ່ວງໄປ ໄທລາວກໍໄດ້ເຂົ້າໄປມີບົດບາດໃນອຳນາດຣັດຂອງສຍາມ ແລ້ວກໍໄດ້ ແຕ່ງງານກັບຄົນສຍາມຫຼາຍຂຶ້ນ ແລ້ວກໍເຜີຍແຜ່ພາສາ ແລະວັດທະນະທຳຂອງຕົນເໜືອສຍາມ ເຮັດໃຫ້ສຍາມດຳຣົງ ວັດທະນະທຳຂອງໄທລາວຢ່າງແຍກບໍ່ອອກ. ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ສຍາມບໍ່ໄດ້ລັງກຽດພວກໄທລາວ ທີ່ອົບພະຍົບລົງໄປຢູ່ໃນດິນແດນ ຂອງຕົນ. ສ່ວນລາວອີກພວກໜຶ່ງລົງມາທາງນໍ້າຂອງຕອນກາງ ແລະຕອນໃຕ້ໄດ້ຕໍ່ສູ້ກັບຊົນຊາດ ຂອມເຜົ່າຊວາ ໄດ້ໄຊຊະ ນະແລ້ວກໍສ້າງຕັ້ງອານາຈັກຂອງຕົນທີ່ຊຽງດົງ ແລ້ວປ່ຽນຊື່ເມືອງຊຽງ ດົງເປັນຊຽງທອງ ຮຽກວ່າອານາຈັກລ້ານຊ້າງ, ສ່ວນອີກ ພກວໜຶ່ງລົງໄປຂັບໄລ່ຂອມອອກຈາກອານາຈັກຊາຍຟອງເຊິ່ງເປັນສູນກາງ ຂອງຂອມໃນລ້ອງແມ່ນຳ້ຂອງ ແລ້ວສ້າງອານາຈັກຂອງຕົນຂຶ້ນຊື່ວ່າ “ອານາຈັກຈັນທະບູຣີ” ແລ້ວໄທລາວຈຳ ນວນໜຶ່ງກໍລົງໄປທາງໃຕ້ ໂດຍຢູ່ຮ່ວມກັບ ຊົນຊາດຂອງພວກໜຶ່ງໃນອານາຈັກສີໂຄຕະປຸຣະ ຈົນໃນທີ່ສຸດຂອງໃນອານາຈັກສີໂຄຕະປຸຣະກໍເສື່ອມອຳນາດລົງ ໄທລາວຈຶ່ງເຂົ້າມີອຳນາດບົດ ບາດໃນເມືອງສີໂຄຕະປຸຣະ. George Caedes ຊາວຝຣັ່ງເສດ ໄດ້ສະໜັບສະໜູນທິດສະດີນີ້ ສະຫຼຸບວ່າ “ຊົນຊາດໄທ(ລາວ)ອົບພະຍົບລົງໃຕ້ ໂດຍອາໄສແມ່ນຳ້ເປັນຫຼັກ ເປັນການົບພະຍົບຢ່າງຄ່ອຍເປັນຄ່ອຍໄປ ເມື່ອອານາຈັກ ນ່ານເຈົ້າຖືກພວກມົງໂກລີຮຸກຮນານ ຄົນໄທ(ລາວ)ຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍອາໄສແມ່ນຳ້ສອງສາຍ ຄືລຳນໍ້າຂອງ ແລ້ວມາຕັ້ງຫຼັກແຫຼ່ງທີ່ອານາຈັກລ້ານຊ້າງ(ຫຼວງພຣະບາງ ແລະວຽງຈັນ) ແລະລ້ານນາ(ຊຽງແສນ, ຊຽງໃໝ່) ແລະສຸໂຂໄທ ສ່ວນທີ່ອົບພະຍົບໄປຕາລຳນໍ້າສາຣະວິນນັ້ນ ໄດ້ຕັ້ງຫຼັກແຫຼງເຖິງແຄວ້ນອັດສັມຂອງອິນເດັຍ ແລະ ຣັດສານຂອງພະມ້າກໍມີ”

- ຫາກຖືເອົາຕາມຄວາມເປັນຈິງນີ້ກໍເຮັດໃຫ້ຫຼັກຖານທາງວັນນະຄະດີລາວປະເພດຕຳນານພົ້ນເດັ່ນຂຶ້ນ ໃນຖານະທາງປະ ວັດສາດປະເພດຕຳນານ 3 ເລື່ອງ ຄື ໜັງສືອຸຣັງຄະນິທານ, ໜັງສືຂຸນບູຣົມ ແລະທ້າວຮຸ່ງທ້າວເຈືອງ ແລະເຮັດໃຫ້ວັດ ທະນະທຳຂອງບັນດາຊົນຊາດ ທີ່ຖືແຖນ ແລະນາກຄືພວກດຽວກັນ ເຊັ່ນລາວລ້ານຊ້າງ ແລະລາວລ້ານນາ ອາດຣວມເຖິງ ສຸໂຂໄທດ້ວຍ ນັບຖືນາກ ແລະແຖນຄືຊົນຊາດດຽວກັນ.

- ການຕໍ່ມາ ເມື່ອຊົນຊາດໄທລາວກ້າວເຂົ້າຍຸກຂອງປະຫວັດສາດ ໃນປີ 1357 ພຣະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມມະຫາຣາດ ໄດ້ໂຮມລາວ ໄດ້ສໍາເຣັດ ກໍຂະຫຍາຍອານາເຂດກວາມສອງ ຟາກຝັ່ງແມ່ນໍ້າຂອງໂດຍມີສູນກາງທາງການເມືອງສອງເມືອງຄື ເມືອງ ຊຽງທອງ(ຫຼວງພຣະບາງໃຈປັດຈຸບັນ) ແລະຈັນທະບູຣີ(ວຽງຈັນປັດຈຸບັນ) ທັງສອງເມືອງນີ້ມີເມືອງຂຶ້ນໂດຍ ກົງຈົນຮອດ ສາຍພູເພັດສຸບູນ, ດົງພຣະຍາໄຟ ແລະສາຍພູພະນົມດົງເລັກ ຕິດຕໍ່ກັບອານາຈັກຂະແມຣ໌ ທາງດ້ານຕາເວັນອອກຕິດເຂດ ແດນແກວ, ທາງເໜືອຮອດຊຽງຮຸ່ງ ແລະຊຽງຕຸງ ແລະຊຽງຮຸ່ງ ອານາເຂດຂອງລາວລ້ານຊ້າງກວາມເອົາຊຽງແສນ ແລະຊຽງຮາຍ.

- ສ່ວນໄທລາວອີກພວກໜຶ່ງ ຕັ້ງອານາຈັກຂອງຕົນມາເຫິງນານ ຕັ້ງແຕ່ຂຸນອິນທະຣາທິດ ແລະຣາມຄໍາແຫ່ງ ໂດຍປະກາດ ເອກະຣາດຈາກຂອມ ແຕ່ຕັ້ງອານາຈັກຂອງຕົນຂຶ້ນວ່າສຸໂຂທັຍ(ຮຸ່ງອະຣຸນແຫ່ງຄວາມສຸຂ) ພາຍລຸນມາສຍາມທາງສຸໂຂ ທັຍ ຖືກຍຶດເອົາເປັນຫົວເມືອງສ່ວຍແກ່ໄທສຍາມ ແຫ່ງອາຍຸທະຍາ, ໄທລາວພວກນີ້ ເປັນອີກພວກໜຶ່ງໄດ້ມີບົດບາດສໍາ ຄັນໃນການປ່ຽນອຳນາດທາງການເມືອງ ແລະວັດທະນະທຳໃນອາຍຸທະຍາໃນການຕໍ່ມາ.

- ສ່ວນໄທລາວໂຍນົກ ຫຼືລາວຍວນ ຫຼືລາວໂຍນ ໄດ້ລວມຕົວກັນຕັ້ງອານາຈັກຂອງຕົນ ຂຶ້ນທີ່ຊຽງໃໝ່ ແລ້ວຂະຫຍາຍຕົວ ກວາມຣວມເອົາອານາຈັກໄທລາວອານາຈັກນ້ອຍໆ ເປັນເມືອງຂຶ້ນຂອງຕົນໃນແຄມແມ່ນໍ້າປິງ, ຍົມນ່ານ ແລະອິຣະວະດີ ໄທໂຍນົກ ຫຼືລາວຈັກກະຣາດນີ້ ມີການພົວພັນສະໜິດແໜ້ນກັບໄທລາວລ້ານຊ້າງເປັນຢ່າງດີ ຕັ້ງແຕ່ເລີ່ມສ້າງອານາຈັກ.

- ໃນໄລຍະປະຫວັດສາດມາລ້ານຊ້າງໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວອອກໄປ ອຳນາດທາງການເມືອງເຂັ້ມແຂງ ອານາຈັກລ້ານຊ້າງມີ ສາຍພົວພັນອັນດີກັບລ້ານນາ ກາຍເປັນເມືອງຄູ່ແຝດ ກັນກັບລ້ານຊ້າງ ແລະໄທລາວລ້ານຊ້າງໄດ້ຮັກສາຄວາມເຂັ້ມ ແຂງຂອງຕົນຈົນຮອດສະໄໝ ພຣະເຈົ້າໄຊຍະເຊດຖາທິຣາດ ເຊິ່ງໄດ້ມາສະຖາປານາອານາອານາຈັກຈັນທະບູຣີ ໃຫ້ເປັນ ນະຄອນຈັນທະບູຣີສີສັດຕະນາຄະນາຫຸດ ແລ້ວຄຸມຫົວເມືອງທັງສອງຢາກຝັ່ງແມ່ນໍ້າຂອງ ຈົນຮອດໂຄຣາດ ແລະຈຳບາກນາຄະບູຣີສີ(ຈຳປາສັກ).

- ສໍາລັບເມືອງສຸໂຂໄທ ແລະເມືອງລົບບູຣີ ຖືວ່າເປັນເມືອງໄທລາວບູຮານມາແຕ່ກ່ອນ ໄດ້ຕົກຢູ່ພາຍໃຕ້ອຳນາດຂອງສຍາມ ຂຶ້ນກົງຕໍ່ສຍາມ ເມືອງທັງສອງເມືອງຈຶ່ງຂາດການພົວ ພັນໃກ້ຊິດກັບໄທລາວລ້ານຊ້າງ ແຕ່ກ່ອນເມືອງລົບບູຣີ ມີຊື່ວ່າ ລາວະຣັຖະ ແປວ່າຣັດລາວ(ຣັຖະແປວ່າປະເທດລາວກໍໄດ້) ພາຍລຸນມາຈຶ່ງປ່ຽນເປັນລົບບູຣີ, ສັນນິຖານວ່າລົບບູຣີເປັນ ເມືອງລາວເອກະຣາດພ້ອມໆກັບເມືອງຊຽງດົງ-ສຸວັນນະໂຄມຄໍາ ແລະຈັນທະບູຣີ(ວຽງຈັນເດີມ) ແຕ່ ຍ້ອນອຳນາດທາງ ການ ເມືອງຂອງສຍາມເໜືອກວ່າ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ເມືອງລົບບູຣີກາຍເປັນເມືອງພາຍໃຕ້ອານັດຂອງສຍາມ ແລະສືບທອດທາງ ປະຫວັດສາດເລື້ອຍມາຮອດຍຸກປັດຈຸບັນ.

- ສະຫຼຸບຄວາມແລ້ວ ໄທລາວ ຫຼືໄຕລາວ(ບໍ່ແມ່ນໄທຍ໌) ເປັນຊົນຊາດເກົ່າແກ່ ທີ່ປົກຄອງ ຫຼືເປັນເຈົ້າຂອງດິນແດນສຸວັນນະ ພູມນີ້ມາເຫິງນານ ກ່ອນປະຫວັດສາດໄທຍ໌-ລາວ ຈຶ່ງປ່ຽນແປງວັດທະນະທຳ ເຈົ້າຂອງຖິ່ນເດີມຄືຂອມ ຂະແມຣ໌ແລະມອນໄດ້.

- ມາໄລຍະຫຼັໆ ຄືນັບແຕ່ປີ 1779 ເປັນຕົ້ນມາ ໄທລາວ ຫຼືລາວ ໄດ້ຖືກອົບພະ ຍົບຈາກດິນແດນລ້ານຊ້າງ ແລະລ້ານນາຫຼັງ ລ້ານຊ້າງ ແລະລ້ານນາລົ້ມສະຫຼາຍ ຍິ່ງເຂົ້າໄປປ່ຽນແປງວັດທະນະທຳຂອງພວກສຍາມ  ຈົນເຮັດໃຫ້ພວກສຍາມປົນ ໄທລາວເດີມກາຍເປັນໄທຍ໌ ປະເທດໄທຍ໌ ແລະຄົນໄທຍ໌ມາຮອດບັດນີ້, ໃນໄລຍະນີ້ສຍາມເອງນອກຈາກໄດ້ຮັບອິດທິພົນ ທາງພາສາ ວັດທະນະທຳຈາກໄທລາວແລ້ວ ຍັງໄດ້ຮັບອິດທິພົນຈາກຈີນ ທີ່ເຂົ້າມາຫຼວງຫຼາຍ ເຮັດໃຫ້ວັດທະນະທຳສຍາມ ໄທລາວ ຈີນ ຜະສົມກັນໃນອານາຈັກໃໝ່ທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນສອງຝັ່ງແມ່ນໍ້າເຈົ້າພຣະຍາ ຄືທົນບູຣີ ແລະຣັດຕະນະໂກສິນໄລຍະນີ້ ໄທລາວຜະສົມພວກນີ້ຍັງຮຽກຕົນເອງວ່າສຍາມຢູ່, ສ່ວນໄທລາວເດີມ ກໍຍັງຮຽກຕົນວ່າໄທລາວ ໃນຄວາມຮຽກຂານກັນ ແຕ່ຕັ້ງຊື່ປະເທດຕົນວ່າປະເທດລາວ ໂດຍຕັດເອົາຄຳວ່າໄທນໍາໜ້ານັ້ນອອກໄປ.

- ສ່ວນສຍາມໄດ້ໂອກາດກໍເອົາຄໍາວ່າໄທມາເປັນຊື່ຊາດ ແຕ່ຕື່ມຕົວ “ຍ“ໍ” ເຂົ້າກາຍເປັນປະເທດໄທຍ, ຄົນໄທຍ ນັບຕັ້ງແຕ່ປີ ຄ.ສ 1839 ເປັນຕົ້ນມາ.

ໂດຍ. ພອຈ.ເນືອງພິລັກ ໂຊຕິທອນ